به گزارش حاشیه خبر به نقل از ایسنا، چندی پیش مراسمی با عنوان پویش ایران سرسبز، ایران قوی و یک نهضت جهادی با حضور دستگاه‌های مختلف دولت با عنوان طرح نهضت جهادی تولید و کاشت یک میلیارد اصله نهال طی یک برنامه چهارساله برگزار شد که با ۳۰ میلیون اصله نهال شروع خواهد شد و تا سال آینده به ۲۵۰ میلیون اصله نهال خواهند رسید.
این طرح که به رفع آلودگی هوا توسط درخت و نهال و تولید آب به وسیله درخت‌ها و بحث نگهداشت نهال‌ها علاوه بر کاشت آن‌ها تاکید دارد، انتقادات برخی کارشناسان از جمله هادی کیادلیری -دبیر سابق مجمع کنوانسیون تنوع زیستی کشور – را به دنبال داشته است.
هادی کیادلیری در گفت و گو با ایسنا اظهارکرد: با توجه به اینکه ایران جزو کشورهایی با پوشش گیاهی کم است و تنها هفت درصد از کل آن را جنگل تشکیل می‌دهد، نیاز افزایش فضای سبز کشور اصلا قابل چشم‌پوشی نیست. از جمله دلایل بسیار مهمی که برای افزایش پوشش گیاهی کشور وجود دارد، این است که ایران هفتمین کشور تولیدکننده کربن در جهان محسوب می‌شود و از نظر جذب کربن نیز ایران رتبه بسیار پایینی دارد. در واقع اقدامات ما به گونه‌ای است که ۱۰۰ برابر بیشتر از جذب، انتشار کربن داریم.
وی ادامه داد: در این شرایط سرزمین خشک به افزایش پوشش گیاهی نیاز دارد و در این مسئله هیچ شکی نیست و دوستداران محیط زیست نیز از طرح کاشت یکی میلیارد اصله نهال خوشحال استقبال می‌کنند اما باید به این مسئله توجه کرد که اولویت‌ها چگونه است و آیا کاشت نهال نسبت به باقی اولویت‌ها ضرورت بیشتری دارد؟
دبیر سابق مجمع کنوانسیون تنوع زیستی کشور با تاکید براینکه حفظ طبیعت از اهمیت بیشتری برخوردار است و مهم‌ترین گام محسوب می‌شود، گفت: ما باید ابتدا آن چیزی را که در طبیعت داریم، حفظ کنیم و محیط تخریب شده را احیا کنیم و در مرحله بعدی به فکر توسعه باشیم. تخریب‌هایی که در طبیعت رخ می‌دهد ریشه در نحوه مدیریت و نگهداشت طبیعت دارد. به‌طور مثال با بررسی آمارها متوجه می‌شویم که طی ۱۵ سال اخیر سطح جنگل‌های کشور حدود سه میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار کاهش و به همان نسبت نیز کشاورزی، دیم و باغ، تخریب و تولید کربن و… افزایش یافته است بنابراین اولویت جلوگیری از تخریب و تخصیص بودجه و اقدامات و مراحل بعدی احیا و توسعه است.
وی تاکید کرد: در کشور ما حداقل دو میلیون هکتار سرزمین وجود دارد و با یک حساب سرانگشتی به این نتیجه می‌رسیم که تنها برای کاشت نهال در این مساحت حدود ۳۰ هزارمیلیارد تومان اعتبار نیاز است. ۳۰ هزار میلیارد تومان نیز نگهداشت این نهال‌ها بودجه احتیاج دارد یعنی در مجموع ۶۰ هزار میلیارد تومان بودجه برای کاشت و نگهداشت نهال نیاز است البته به‌طور طبیعی نگهداشت نهال‌ها پنج تا ۱۰ سال زمان می‌برد این در حالیست که برای اجرای طرح تنفس جنگل‌های شمال کشور به ۸۰ میلیاردتومان بودجه نیاز بود و بودجه تامین نشد.
کیادلیری ادامه داد: برخی مسائل آرزو و خواست قلبی ما است و نمی‌توان در شرایطی که منابع و میزان امکان تحقق آن مشخص نیست، نام آن را طرح گذاشت. هرچند که سرانه جنگل‌های ایران بسیار از میزان نرمال جهانی کمتر است و باید آن را افزایش دهیم اما نمی‌توان ادعا کرد که این طرح را می‌توانیم عملی کنیم چرا که به‌طور کلی ایران حدود ۱۲۶ نهالستان به وسعت ۲۸۰۰ هکتار دارد و با توجه به سطح موجود در نهایت می‌توانیم ۳۰۰ میلیون نهال بکاریم این در حالیست که بسیاری از نهالستان‌ها رها و تخریب شده‌اند و با شرایط موجود دسترسی به کاشت یک میلیارد اصله نهال آسان نیست.
دبیر سابق مجمع کنوانسیون تنوع زیستی کشور با ذکر مثالی اظهارکرد: در جنگل‌های شمال کشور حدود پنج میلیون دام وجود دارد. اگر این دام‌ها هر کدام روزانه یک نهال بخورند، پنج میلیون نهال از بین می‌رود. با توجه به اینکه طی حدود ۱۵۰ روز آفتابی این دام‌ها در طبیعت هستند، با ضرب پنج میلیون نهال روزانه در ۱۵۰ روز به عدد و رقم وحشتناکی می‌رسیم. با توجه به امکان بالای تخریب نهال‌ها آیا پرداخت هزینه برای جلوگیری از آسیب به جنگل‌ها اقدام بهتری نیست؟ قطعا هیچکس مخالف درختکاری نیست. درصورت وجود شفافیت، مردم هم از این امر استقبال و در آن مشارکت خواهند کرد چراکه این فرهنگ ایرانی است و قطعا مردم در مراسم مختلف نهالکاری خواهند کرد اما به لحاظ علمی و کاربردی این اقدام حالت نمادین و درصد کمی از آن قابلیت اجرا دارد.
وی تاکید کرد: به‌طور قطع کاشت درخت فواید زیادی از جمله حفظ آب سرزمین، تلطیف هوا، کاهش دما، جذب کربن و گرد و غبار دارد. با کاشت درخت و نگهداری جنگل‌ها درواقع برای یک خدمات دائمی سرمایه‌گذاری می‌کنیم و ما باید این خدمات را ارزش‌گذاری کنیم اما مسئله مهم و اولویت اول این است که نعمتی را که داریم، آن جنگلی را که چندین میلیون سال قدمت دارد را حفظ کنیم بعد یک درخت یک ساله بکاریم.
دبیر سابق مجمع کنوانسیون تنوع زیستی کشور ضمن تاکید بر لزوم اولویت‌بندی درست هنگام تصمیم‌گیری‌هایی مانند کاشت یک میلیارد اصله نهال گفت: درختکاری مفید است اما باید در زمینه حفظ و نگهداشت بیشتر تلاش کنیم. برخی مواقع یک تصمیم بهینه گرفته می‌شود که بسیار خوب و کارآمد است اما باید در کنار این تصمیم بهینه، اولویت‌بندی نیز برای تعیین درجه اهمیت موضوعات وجود داشته باشد.
وی اضافه کرد: مدیریت درختکاری نیز مطرح است چرا که طی ۴۰ سال گذشته پروژه‌های درختکاری بسیاری اجرا شده است اما تنها حدود۲۰ درصد آن‌ها موفق بوده و خیلی از درختان رها و خشک شده‌اند و فکر نمی‌کنم سطح این درختکاری‌ها بیشتر از یک و نیم میلیون هکتار باشد.
کیادلیری در پایان تصریح کرد:این پیش‌فرض که بتوانیم از گونه‌های مقاوم استفاده کنیم و کمبود آب را با این روش برطرف کنیم، خیلی خوب است و محاسن زیادی هم دارد اما کاشت یک میلیارد اصله نهال به طور کلی به مرحله اجرا نمی‌رسد. بارها تصمیم‌گیری شده است اما اعتبارب تاکنون برای این طرح تامین نشده است. اعتبار لازم برای حفاظت از جنگل‌های باستانی هیرکانی که در یونسکو ثبت شده است نیز فراهم نشد. جنگل‌هایی که ایجاد شدند نیز رها و خشک شدند چرا که مهم‌تر از کاشت نهال بحث نگهداری است. این مسائل نیاز به بررسی دارد. طرح کاشت یک میلیارد اصله نهال در میان اینهمه آشفتگی و تخریب‌های محیط زیستی، شعارگونه است.
