( رییس اسبق کارخانه برق تمبی – زاده: ۰۲/۰۷/۱۳۱۳ ، تاریخ بازنشستگی : ۰۲/۰۷/۱۳۷۴– مدت خدمت : ۴۳ سال – شماره پرسنلی :۴۰۶۵۳ )
یکی از بخش های اصلی ثبت و ضبط مستندات و مشاهدات تاریخی، وجود افرادی است که در مقطعی حساس از زمان در صنعت نفت حضوری موثر داشته اند و راوی موثقی برای وقایع و رخدادهای آن هنگام هستند .
از جمله وظایف موزه نفت مسجدسلیمان گردآوری خاطرات پیشکسوتان و فعالان برجسته عرصه صنعت نفت در مقاطع مختلف در قالب مصاحبه های شفاهی، خارج نویسی و پیاده سازی این خاطرات به صورت مکتوب جهت ثبت و نگهداری در موزه و در نهایت رویت، مشاهده و انتقال تاریخ به نسل های فعلی و آینده می باشد .
آنچه که در پی می آید گزارشی است برگرفته از خاطرات و گزارشات مکتوب شادروان مهندس علی بندری رییس اسبق کارخانه تولید برق تمبی مسجدسلیمان در تاریخ ۲۹/۱۰/۱۳۶۳ که بصورت شخصی توسط ایشان ثبت و در بخش اداری نیروگاه تمبی نگهداری می شد و پس از الحاق نیروگاه بعنوان یکی از بخش های موزه نفت مسجدسلیمان، با کسب اجازه از خانواده محترم ایشان توسط آقای حمید احمدی کارشناس موزه کارخانه برق تمبی گردآوری و پیاده سازی و توسط همکاران واحد رسانه روابط عمومی ویرایش و جهت بهره مندی علاقمندان منتشر می گردد.
باسلام به حضرت امام زمان و نایب او رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران امام خمینی و درود به رزمندگان اسلام اینجانب علی بندری سرپرست نیروگاه برق تمبی در مسجدسلیمان شرح مختصری از این نیروگاه را به عرض می رسانم :
این نیروگاه دارای دو دستگاه ژنراتور گازی می باشد با ظرفیت ۷/۴ مگاوات که درسال ۱۳۲۷ شمسی بوسیله شرکت براون باوری سوئیس ساخته شده اند و از سال ۱۳۲۹ تا سال ۱۳۳۳ عملیات ساختمانی کارخانه و نصب آلات و ادوات توربین ها ادامه داشت و نیروگاه در اواخر سال ۱۳۳۳ و اوایل سال ۱۳۳۴ رسماً راه اندازی شد .
از طرف شرکت سازنده (براون باوری) عمر این توربین ها ۱۳۰ هزار ساعت کارکرد تخمین زده شد بود که این مدت کارکرد در سال ۱۳۵۱-۱۳۵۰ به اتمام رسید . در سال ۱۳۴۵ روسای شرکت نفت تصمیم گرفتند یک خط برق از طریق سد دز اندیمشک با ولتاژ ۱۳۲۰۰۰ به ۱۱۰۰۰ به این کارخانه انتقال دهند تا هم جبران کمبود برق شود(بعلت بسته شدن کارخانه قدیمی استیم) و هم اینکه چنانچه پس از اتمام عمر این توربین ها اشکالی پیش آمد بتوانند از طریق سد دز این مقدار برق را تامین نمایند.
با تلاش های زیاد شرکت نفت مسجدسلیمان قرارداد ۱۱ مگاوات در ساعت با برق سازمان ( شرکت توزیع برق ) بسته شد و تا دوسال پیش ( سال ۱۳۶۱) که برق تلمبه خانه آب گدار لندر از این کارخانه تامین می شد ، حداکثر ۸ مگاوات از سازمان و حدود ۵ مگاوات به وسیله کارخانه برق تمبی تأمین می شد ولی از دوسال پیش تا کنون حدود ۶ مگاوات از برق سازمان و ۳ مگاوات از کارخانه برق گرفته می شود. چنانچه برق گدار لندر از طریق سازمان قطع شود این کارخانه تا ۷ مگاوات برق تولید میکند .
در سال ۱۳۵۱ از طرف شرکت تصمیم گرفته شد که توربین ها را از کار باز داشته و آنها را بصورت اسقاط در آوردند ولی کارکنان کارخانه که روی تعمیرات و عملیات این توربین ها کار کرده بودند و با شناختی که از وضع کلی آنها داشتند و با تجربه ایی که پیدا کرده بودند با تضمین خود تقبل نمودند به این توربین ها رسیدگی نمایند و این کار را هم کردند.
از طرفی بعلت اینکه برق سازمان که به کارخانه وصل شده بود مسیر خط در مرحله آزمایشی بود و مرتب بدون اطلاع قبلی قطع و وصل می گردید، و چون شرکت نفت فعالیت بهره برداری نفت در چاه ها را داشت و همچنین از نظر امور رفاهی ، مسئولیت برق رسانی به بیمارستان ، درمانگاها و حتی ادارات شرکت نفت با این نیروگاه بود و با قطع و وصل برق سازمان باعث رکود این کارها میشد.،لذا ادامه کار توربین ها موقتا مورد تأئید مسئولین قرار گرفت.
درسال ۱۳۵۵ جهت تعمیرات اضطراری این توربین ها، مقداری وسایل یدکی از شرکت سازنده (براون باوری) در خواست شد ولی شرکت مزبور در جواب نوشت که عمر این توربین ها به پایان رسیده و وسایل یدکی هم برای آنها ندارند..پس از مکاتبات زیاد در این مورد از کشور سوئیس نمایندگانی جهت بررسی از وضع کلی این توربین ها به ایران فرستاده شد و به کارخانه آمدند و از نزدیک وضعیت توربین ها را بررسی نموده و قبول کردند تعدادی وسایل یدکی برای ما بسازند و ارسال کنند،. تا سال ۱۳۵۷ که انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید از ارسال وسایل یدکی خبری نشد و بعد از آن هم کشور ما با تحریم اقتصادی روبرو گردید.
بلافاصله ضمن گفتگو با همکاران تصمیم گرفتیم که منتظر وسایل یدکی نشویم و از این پس سعی نمائیم این توربین ها را حتی تا جایی که ممکن است خودمان تعمیر کنیم و چنانچه وسیله یدکی هم خواستیم در کارگاه اداره تعمیرات مسجدسلیمان بسازیم و روی آنها نصب نمائیم.این کار را انجام دادیم و اکنون که تقریبا مدت شش سال بعد از پیروزی نقلاب اسلامی می باشد این توربین ها مانند روز اول کار می کنند و بازدهی رضایت بخشی را دارند.
ظرفیت اسمی این توربین ها هریک ۴٫۷ مگاوات می باشد که بخاطر طول عمر آنها در این چند سال اخیر از هر کدام حداکثر ۳٫۷ مگاوات برق گرفته ایم و توربین شماره یک تا کنون ۲۲۳۰۰۰ ساعت و توربین شماره دو ۱۸۶۰۰۰ ساعت کارکرد داشته اند در صورتی که شرکت سازنده، عمر آنها را هرکدام ۱۳۰۰۰۰ هزار ساعت تخمین زده بود.
در سالهای قبل از انقلاب و در چند نوبت نمایندگان شرکت براون باوری سوئیس جهت نظارت در تعمیر کلی آنها به ایران می آمدند و هر بار میلیون ها تومان کارمزد و مخارج آنها می شد.ولی در ۱۳ سال اخیر مخصوصا از زمان انقلاب به بعد هیچ کارشناس و تکنسین خارجی برای کارهای تعمیراتی این توربین ها به ایران نیامده و در واقع حدود بیست میلیون تومان ارز صرفه جویی گردیده است.
از نظر وجود این توربین ها و اینکه برق سازمان هم داریم باید عرض کنم بعضی مواقع برق سازمان بدون اطلاع قبلی قطع میشود و حدود یک الی دوساعت بطول می انجامد.مخصوصاً در سال ۱۳۵۹ که جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق به کشور اسلامی ما شروع شد.بارها پیش آمد که در یک ماه ۲۰ الی ۲۵ بار قطع برق سازمان داشته ایم که این مدت برق مناطق قطع شده و با کمک این توربین ها برق آنها تأمین شده است.یا اینکه در فصل تابستان که مصرف برق کشور بالا می رود یک الی دوبار در هفته و هر بار چهار الی پنج ساعت برق سازمان قطع میشد.که با این توربین ها برق بیمارستان، کارگاه ها ،پالایشگاه و ادارات و حتی قسمتی از تلمبه خانه آب گدار لندر تامین می نماید. و در حقیقت با کارکردن این توربین ها و درصورت قطع برق سازمان آسیب چندانی به قسمت های اقتصادی و رفاهی این شهرستان نمی خورد.
بخاطر دارم سه سال پیش در اثر حملات موشکی رژیم بعثی عراق به دزفول ترانسفورماتوری که برق سازمان از طریق آن به مسجدسلیمان می آمد خسارت دید و برای چند روز قطعی برق سازمان داشتیم، و این توربین ها بودند که در این مدت برق تلمبه خانه آب گدار لندر ( که وظیفه تأمین و انتقال آب شرب شهر مسجدسلیمان را بر عهده دارد ) و از نظر جغرافیایی حدود سی کیلومتر تا شهر فاصله دارد و همچنین برق بیمارستان، و کارگاهها و ادارات شرکت نفت را تامین میکرد.لذا وجود این توربین ها برای شهرستان مسجدسلیمان لازم و ضروری است.
هدف از احداث کارخانه برق تمبی ( استیم ) به وسلیه شرکت نفت در این شهرستان که در حدود ۶۰ سال پیش ( سال ۱۳۰۳ ) بود ، با توجه به اینکه این شهرستان اولین محلی بود که چاه نفت در آن به ثمر رسید و نفت استخراج شد و در واقع فعالیت شرکت نفت از این شهرستان شروع گردیده . لذا جهت بهره برداری از چاه ها و ارسال نفت به وسیله تلمبه های فشار قوی برقی به اهواز، دارخوین و از آنجا به پالایشگاه آبادان و همچنین فراهم نمودن وسایل رفاهی کارکنان احتیاج به برق بود و در آن زمان کارخانه برق دیگری بود با چهار دستگاه توربین بخار با ظرفیت ۹ مگاوات که در اثر مرور زمان و مقرون بصرفه نبودن در سال ۱۳۴۷ از کار بازداشته شدند و جمع آوری گردید و اینک این توربین ها جایگزین آنها می باشند که مدت ۳۱ سال متوالی است مشغول کار هستند .
یادآوری میکنم چند ماه قبل جهت بررسی توربین ها برای تهیه وسایل یدکی نماینده ای از طرف شرکت براون باوری سوئیس به این کارخانه فرستاده شد او از اینکه این توربین ها با کیفیت و خوب نگهداری شده اند تعجب نمود و پس از عکس برداری از قسمت های مختلف و یاداشت های زیاد ، گفت چه خوب بود اگر می توانستیم یکی از این توربین ها را جهت تبلیغ و نمونه به کشور سوئیس می بردیم و در واقع آن را در موزه قرار می دادیم تا برای کشور سوئیس افتخاری باشد . ولی او غافل از اینکه این توربین هارا کارکنان ایرانی با پشتکار و کاردانی خود نگهداری نموده اند و باید افتخاری برای کارکنان ایرانی باشد نه کشور سوییس .
خاطره ای از زمان جنگ تحمیلی :
از سال ۱۳۵۹ موقع حمله هواپیماهای رژیم بعثی عراق به این شهرستان در چند مرحله هواپیماها با فاصله کم از مسیر کارخانه عبور کردند و یک بار در اثر شکستگی دیوار صوتی و لرزش شدید اطاق فرمان یکی از توربین ها از مدار خارج شد و در برگشت این هواپیما ها با فاصله صد متری شروع به تیر اندازی کردند که با یاری خداوند متعال و پدافند هوایی که روی تپه کارخانه برای محافظت منطقه تمبی قرار داشت صدمه ایی به دستگاه ها وارد نگردید و پس از چند دقیقه مجدداً توربین وارد مدار شد.
در موقع حمله هواپیماهای رژیم بعثی عراق به این شهرستان و بصدا در آمدن آژیر خطر از کارکنان خواسته می شد که چند نفر به بیرون از کارخانه بروند تا چنانچه خدای نکرده اتفاق آتش سوزی پیش آمد همگی از بین نرویم. ولی آنان اظهار میداشتند که ما از حمله و بمباران هواپیماها ترسی نداریم و در کارخانه می مانیم و چنانچه حادثه ای پیش آمد سعی می کنیم که برطرف نمائیم و اگر نتوانستیم حاضریم با از بین رفتن کارخانه، خودمان نیز شهید شویم و باکی از شهید شدن نداریم و این افتخاریست برای ما .
در خاتمه جا دارد از استاد کار تعمیرات کارخانه برادر علیخان نظری که ۴۵ سال از عمر خود را در این کارخانه و کارخانه قدیم برق ( استیم ) با جدیت و پشتکار با سایر همکارانش که کارهای تعمیرات این کارخانه مرهون زحمات ایشان می باشد سپاسگزاری نمایم .
همچنین از برادر عزیزم حسن علی رسولی و سایر همکارانش که کار تعمیرات برقی کارخانه را عهده دار هستند تشکر کنم . از استاد کاران عملیاتی کارخانه که ۲۴ ساعت مراقبت و نگهداری و طرز کار این کارخانه را عهده دار هستند و در سه نوبت مشغول کار می باشند آقایان شفیع زاده ، حاج دهقان ، بابادی ، علاسوند ، محمدی و سایر همکارانشان و همچنین برادرانی که سال های قبل کار کرده و بازنشسته شده اند و در واقع آنان هم سهم به سزایی در حفظ و نگهداری این کارخانه داشتند تشکر نمایم . امیدوارم که خداود متعال اجر همه را عطا فرماید و همیشه در زندگی موفق باشند.
و السلام علیکم و رحمهً اله و برکاته
