ساعت زمین نخستین بار توسط روزنامه سیدنی مورنینگ هرالد در سال ۲۰۰۷، زمانی مطرح شد که ۲.۲ میلیون نفر از ساکنان سیدنی اقدام به خاموش کردن چراغ‌های غیرضروری کردند. به دنبال این اقدام سیدنی، بسیاری از شهرهای دیگر جهان، این رویداد را به تصویب رساندند.
ساعت زمین یک رویداد بین‌المللی است که توسط صندوق جهانی طبیعت نامگذاری شده و هدف آن جلب توجه مردم به حفظ کره زمین و پیامدهای تغیرات اقلیمی به‌طور مشترک در یک ساعت خاص در آخرین شنبه مارس است. نخستین گرامیداشت ساعت زمین در ایران در سال ۱۳۹۰ و با خاموشی چراغ‌های برج میلاد در تهران انجام شد و در سال ۱۳۹۱ تعداد بیشتری از سازه‌های معروف شهرهای ایران به این حرکت پیوستند و افزون بر برج میلاد، برج آزادی تهران، سی‌وسه پل اصفهان، پل سفید اهواز و ساعت میدان و شهرداری رشت نیز چراغ‌های خود را خاموش کردند. به گفته یک استاد دانشگاه و دکتری سیستم‌های انرژی این موضوع به دلیل اینکه توجه همگان را به خود جلب می‌کند، اهمیت بالایی دارد و در این مناسبت کاهش میزان مصرف انرژی اهمیت چندانی ندارد بلکه آگاهی جمعی ارزشمند است.
آگاهی جمعی برای کاهش مصرف انرژی ارزشمند است
نوید باقری در گفت و گو با ایسنا درباره روز جهانی ساعت زمین گفت: در سال ۱۳۹۰ موضوع ساعت زمین در ایران پررنگ و بااهمیت شد و کشورمان نیز همگام با کشورهای دیگر مراسم ساعت زمین را اجرا کرد و با فراخوان‌هایی که از رسانه‌های جمعی داده شد، مردم تشویق شدند تا در یک ساعت مشخص به مدت ۶۰ دقیقه ترجیحا تمام سیستم‌های روشنایی همچنین سیستم‌های الکتریکی غیر ضروری خود را خاموش کنند. این موضوع به دلیل اینکه توجه همگان را به خود جلب می‌کند، اهمیت بالایی دارد و در این مناسبت کاهش میزان مصرف انرژی اهمیت چندانی ندارد بلکه آگاهی جمعی ارزشمند است.
وی افزود: ساعت زمین در سال ۲۰۲۲ مصادف با ۶ فروردین از ساعت ۲۰ و۳۰ دقیقه تا ۲۱ و۳۰ دقیقه برگزار می‌شود و این ساعت را اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.
باقری با اشاره به اینکه ما در بسیاری از کارهای روزمره مثل استفاده از سیستم‌های روشنایی و سرمایشی از انرژی الکتریکی استفاده می‌کنیم، اظهارکرد: استفاده از این انرژی تاثیر مستقیمی بر گرمایش زمین و یا تغییرات اقلیمی دارد و طی فرایندی موجب تغییرات می‌شود و ما به عنوان مصرف‌کننده نهایی، انرژی را به‌صورت الکتریکی مصرف می‌کنیم ولی بسیاری از مردم نمی‌دانند که این انرژی الکتریکی از کجا تولید می‌شود و چگونه به مرحله مصرف می‌رسد؟
وی با بیان اینکه نیروگاه‌ها محل اصلی تولید انرژی الکتریکی هستند و با تاکید بر اینکه بیش از ۸۰ درصد منبع انرژی اولیه برای تولید انرژی الکتریکی در دنیا از سوخت‌های فسیلی تامین می‌شود، گفت: سوخت‌های فسیلی عمدتا شامل گاز، زغال‌سنگ و مازوت هستند که در بیشتر نقاط جهان برای تولید الکتریسیته از آن‌ها استفاده می‌شود بنابراین انرژی مصرفی ما در ساختمان همان گاز یا سوخت مازوت است که در نیروگاه‌ها سوزانده و طی فرایندی تبدیل به انرژی الکتریکی می‌شود و با سیستم‌های انتقال و توزیع به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
تنها یک سوم انرژی تولیدی به دست مصرف کننده می‌رسد
وی در پاسخ به این پرسش که این انرژی الکتریکی طی چه فرایندی تولید می‌شود و به دست مصرف کننده می رسد؟ با ذکر مثالی اظهار کرد: وقتی که ما یک لامپ ۱۰۰ وات را به مدت یک ساعت روشن می‌گذاریم، میزان مصرف انرژی آن ۱۰۰ وات ساعت است و اگر راندمان نیروگاه‌های تولید برق ۳۳ درصد باشد و ما ۱۰۰ وات ساعت در منزل خودمان انرژی الکتریکی مصرف کنیم، تقریبا معادل سه برابر این میزان انرژی الکتریکی که ما مصرف می‌کنیم، در مبدا توسط سوخت فسیلی تامین و در نیروگاه سوزانده می‌شود و یک واحد از این سه واحد به محل مصرف ما می‌رسد.
به گفته این استاد دانشگاه دو واحد انرژی که به دست مصرف کننده نمی‌رسد به عنوان تلفات نیروگاه تبدیل انرژی مطرح است و به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم محیط زیست را آلوده می‌کند که عمده این آلودگی‌ها هم آلاینده‌های هوا هستند.
باقری با بیان اینکه موضوع آگاهی‌بخشی عمومی در مصرف انرژی در ساختمان‌ها اهمیت بالایی دارد، اظهارکرد: برای مصرف بهینه در ساختمان اقدامات عمومی بسیاری مثل تبلیغات رسانه‌های جمعی انجام شده است. برای مثال تبلیغاتی مانند لامپ اضافی خاموش توجه مردم را به خود جلب کرده است ولی موارد به روزتری نیز مانند ضرورت توجه به برچسب انرژی محصولات برقی وجود دارد.
وی افزود:لامپ‌های موجود دربازار طیف وسیعی از سطح راندمان مصرف انرژی را در بر می‌گیرند. توجه به مصرف انرژی و توان هر لامپی که برای ساختمان تهیه می‌کنیم یکی از نکات اولیه است یعنیLED و لامپ‌هایی که در ساختمان استفاده می‌کنیم با درجه برچسب انرژی گوناگون وجود دارند و می‌توانیم هنگام خرید به برچسب انرژی که روی جعبه لامپ نصب شده است، دقت کنیم تا لامپ مناسب تری تهیه کنیم.
با اصلاح الگوی مصرف در مصرف انرژی صرفه جویی کنیم
این استاد دانشگاه درباره سیستم‌های تهویه مطبوع با بیان اینکه باید طبق استانداردهای مصرف انرژی، مقررات ملی ساختمان مبحث ۱۹ که درباره صرفه جویی انرژی در ساختمان است، عمل کنیم گفت: طبق این مقررات دمای ساختمان باید در فصل تابستان بین ۲۵ تا ۲۷ درجه سانتیگراد باشد و در زمستان به منظور مصرف بهینه گاز باید بین ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتیگراد باشد نه بیشتر و در ازای هر درجه انحراف از دمای معیار استاندارد، مصرف انرژی درصد قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند.
به گفته وی در فصل تابستان که کشور با مشکل اوج مصرف و قطعی برق مواجه می‌شود، بهترین راه برون رفت از این مساله یادآوری ساعت زمین و آگاهی بخشی عمومی به مردم درباره مصرف کننده‌های انرژی الکتریکی از جمله سیستم‌های روشنایی، سرمایش، ماشین ظرفشویی، لباسشویی، اتو، جاروبرقی، سشوار و … است که در ساعات اوج مصرف برق که در هر استانی به تفکیک اعلام می‌شود . این ساعت بین ۱۱ تا ۱۵ و ۱۹ تا ۲۳ و بهتر است سعی کنیم تمامی تجهیزات مصرف کننده برق غیر ضروری را در صورت امکان در ساعات دیگری استفاده کنیم.
باقری در پایان با اشاره به برچسب‌های انرژی نصب شده روی تجهیزات گفت: زمانی که می‌خواهیم تجهیزات ساختمان مانند یخچال، لباسشویی و عمده تجهیزات الکتریکی منزل را تعویض کنیم، باید به برچسب انرژی تجهیزات توجه داشته باشیم.
