طی روزهای گذشته، مسئولان از افزایش آمار بیماران سرپایی و بستری مبتلا به کرونا در کشور خبر داده‌اند و تهران بین استان‌ها، بیشترین موارد فوتی هفتگی را ثبت کرده است.
در حال حاضر تعداد شهرهای آبی کاهش یافته و تعداد شهرهای زرد دچار افزایش شده و از ۹۱ به ۱۰۵ شهرستان رسیده است. البته هنوز هیچ‌یک از شهرهای کشور در وضعیت قرمز و نارنجی نیستند، اما به گفته خود مسئولان و کارشناسان، بیم آن می‌رود که نقشه کرونایی کشور دوباره مانند زمستان گذشته قرمز و نارنجی شود و آمار فوتی‌ها نیز دورقمی شود.
طی هفته‌های گذشته آمار فوتی‌ها چندین مرتبه به صفر رسید، اما کارشناسان حوزه بهداشت می‌گویند این موضوع اصلا نویدبخش نیست و نباید فریب آن را خورد و دچار عادی‌انگاری شد. چراکه آمار صفرمورد کرونا وقتی خوشحال‌کننده است که این آمار طی چند روز متوالی تکرار شود. نه این که آمار یک روز صفر باشد و روز بعد افزایش یابد و نوسان داشته باشد. ضمن اینکه کنترل کرونا به معنی کاهش موارد مبتلا و بستری‌ها است اما این موضوع در روزهای گذشته در کشورمان روند افزایشی داشته و بر اساس علم وزارت بهداشت، آمار بستری ۳ برابر شده است. به طوری که در هفته نخست تیر امسال تعداد موارد بستری با روندی صعودی به ۳۱۱ نفر رسید. درحالی که این آمار در هفته قبل ۲۴۲ نفر بود.
میزان استفاده از ماسک در کشور به زیر ۱۰ درصد رسید
دکتر حمید سوری، اپیدمیولوژیست و رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا در این رابطه در گفتگو با همشهری آنلاین می‌گوید: عادی‌انگاری‌ها و عادی‌سازی‌ها ازسوی مسئولان و رسانه‌ها باعث شده که میزان استفاده از ماسک در کشور به زیر ۱۰ درصد برسد. در حالی که هنوز کرونا تمام نشده و احتمال طغیان بیماری و افزایش موارد بستری و آمار مرگ‌ها در کشور وجود دارد و نباید این موضوع را نادیده گرفت.
دکتر سوری می‌گوید: ما الان حتی نمی‌دانیم واریانت (سویه) غالب در کشورمان چیست. در حالی که در بعضی از کشورها گزارش داده می‌شود که واریانت غالب، BA۵ است.
او اظهار می‌کند: هشدارها درباره بیماری کرونا از هفته‌ها قبل داده شده اما متاسفانه واکنشی که انتظار داشتیم، دیده نشد و عادی‌انگاری شرایط مجددا سراغ جامعه آمد. متاسفانه به دنبال کاهش مرگ‌ها و بستری‌ها طی هفته‌های گذشته، این طور القا شد که اپیدمی یا پاندمی تمام شده است. در این میان بسیاری از مردم هم این طور برداشت کردند که دیگر نیازی به رعایت پروتکل‌ها نیست. الان شما در سطح جامعه خیلی از افراد را می‌بینید که دیگر ماسک نمی‌زنند.
این اپیدمیولوژیست می‌گوید: علی‌رغم اینکه بارها و بارها درباره امکان تشدید ویروس کرونا در کشور هشدار داده شد اما کم‌توجهی شد. تا اینکه موارد خیزش‌یافته ابتلا بیشتر از آمریکای جنوبی به سمت منطقه ما و غرب آسیا کشیده شد. الان تقریبا بیشتر کشورهای غرب آسیا ازجمله ایران روند افزایشی خود را آغاز کرده‌اند.
نمی‌دانیم الان دقیقا واریانت غالب در کشورمان چیست/ تعداد تست‌ها در کشور خیلی کم شده است
عضو ستاد ملی مقابله با کرونا در ادامه با بیان این که ما چون بیماریابی فعال در کشور نداریم، دقیقا نمی‌دانیم که الان تست کرونای چه تعداد از افراد جامعه مثبت است و مبتلا به این بیماری هستند، می‌گوید: کسی که مبتلا به کروناست اما بدون علامت است یا علائم خفیف دارد، الزاما این طور نیست که فردی را هم که مبتلا می‌کند، آن فرد هم بی‌علامت بماند یا با علائم خفیف مبتلا شود. ممکن است فرد دوم به دلیل شدت بیماری بستری شود یا حتی بمیرد. بنابراین ماهیت گسترش ابتلا از این جهت مهم است که هم آمار بستری را می‌تواند بالا ببرد و هم آمار فوتی‌ها را. به همان نسبت که آمار ابتلا افزایش پیدا می‌کند، فراوانی بستری و مرگ‌ها هم بیشتر می‌شود.
دکتر سوری درباره دلیل افزایشی شدن روند بیماری کرونا در کشور طی روزهای اخیر، توضیح می‌دهد: مسافرت‌ها کنترل نمی‌شود، از مرزها و مبادی ورودی کشور هیچ مراقبتی صورت نمی‌گیرد، تعداد انجام تست‌ها به حداقل ممکن رسیده است. همه اینها باعث تشدید بیماری می‌شود. ما حتی نمی‌دانیم واریانت غالب در کشورمان در حال حاضر چیست. در حالی که در بعضی از کشورها گزارش داده می‌شود که BA۵ واریانت غالب است یا خواهد شد. البته کشور ما هم از دنیا مستثنا نیست و احتمال غلبه واریانت جدید BA۵ در کشور وجود دارد.
رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا تاکید می‌کند: تا وقتی تعداد تست‌ها کم باشد، نمی‌توانیم طغیان‌های احتمالی را که در کشور پیش خواهد آمد، شناسایی کنیم. وقتی کانون طغیان به خوبی و به سرعت شناسایی نشود و توسط تیم‌های واکنش سریع کنترل نشود، بیماری به سرعت در سراسر کشور گسترش می‌یابد و علاوه بر بار جانی که برای مردم خواهد داشت، هزینه‌های هنگفتی هم به جامعه تحمیل خواهد کرد. به طوری که اگر واکنش سریع و موثری صورت نگیرد، ممکن است طی هفته‌های آینده، تجربه ناگوار سال ۱۳۹۸ و سال گذشته در کشور تکرار شود.
دکتر سوری می‌گوید: اگر در حال حاضر آمار فوتی‌ها و همچنین شدت بیماری در کشور پایین است، دلیلش این نیست که ما تلاش خاصی برای کنترل بیماری انجام داده‌ایم. دلیلش خود ویروس است که شدت و کُشندگی‌اش را کم کرده است. اما هیچ تضمینی وجود ندارد که شاهد واریانت‌های با شدت بیماری‌زایی بیشتر و بالاتر نباشیم. بنابراین آمادگی و هوشیاری مسئولان نظام سلامت در مقابله با این بیماری بسیار حائز اهمیت است.
عضو ستاد ملی مقابله با کرونا می‌گوید: مسیرها تعیین‌شده و روشن است. ما می‌دانیم که باید به مردم هشدارهای لازم را بدهیم، می‌دانیم که رعایت پروتکل‌ها باید افزایش پیدا کند. الان میزان استفاده از ماسک در کشور به زیر ۱۰ درصد رسیده است. می‌دانیم که مبادی کشور باید کنترل شوند، می‌دانیم که تعداد انجام تست‌ها را باید افزایش بدهیم. الان کشور ما در دنیا از نظر تعداد تست یک میلیون نفر جمعیت، رتبه ۱۲۰ را دارد که عددی بسیار ناچیز است.
دکتر سوری تاکید می‌کند: ما باید در حال حاضر پژوهش اپیدمیولوژی انجام بدهیم و ببینیم واقعا سطح ایمنی جامعه ما چقدر است، آیا واقعا تزریق دوز بعدی واکسن لازم است، چه کسانی حتما باید دوز بعدی را تزریق کنند. نمی‌توان فله‌ای مردم را برای واکسیناسیون دعوت کرد. یا درباره کودکان ما هنوز عوارض واکسیناسیون را نمی‌دانیم. همچنین واکسن‌هایی که در سبد واکسیناسیون کشور ماست، هیچ کدام هنوز تاییدیه علمی بین‌المللی ندارند. نمی‌توان کودکان را با واکسن‌هایی که تاییدیه ندارند، در معرض خطر قرار داد.
وی ادامه می‌دهد: این عادی‌انگاری و بی‌تفاوتی نسبت به شرایط که در جامعه دیده می‌شود. ما الان مساله حج و عتبات و اربعین و … را پیش رو داریم و اگر حواسمان نباشد و بیماری را جدی نگیریم، زنگ خطری برای همه ماست. الان تنها امید ما این است که خود ویروس آتش‌بس یکطرفه خود را حفظ کند و جهش وحشتناکی پیدا نکند که جان عده زیادی را به خطر بیندازد. وضعیت حاضر وضعیتی نیست که در اتاق‌های بسته درباره مسائل تصمیم‌گیری شود. عدم شفافیت، مردم را دچار سردرگمی و گمراهی می‌کند. لازم است که از طرف نظام سلامت به مردم اطلاع‌رسانی شود و توصیه‌های لازم به مردم داده بشود.
احتمال دورقمی شدن آمار فوتی‌ها دور از ذهن نیست
این اپیدمیولوژیست می‌افزاید: متاسفانه داده‌های بیماری‌ها و اپیدمی در اختیار ما نیست تا بتوانیم تحلیل‌های عمیق‌تری داشته باشیم. تحلیل‌های ما اکنون در فضایی تاریک و مبهم انجام می‌شود و طبیعتا در چنین اوضاعی احتمال خطا در تحلیل شرایط بالا می‌رود. با این اوصاف، احتمال دورقمی شدن آمار فوتی‌ها دور از ذهن نیست. در شرایط اپیدمی حتی اگر احتمال افزایش آمارها کم هم باشد، مسئولان باید این احتمال کم را هم جدی بگیرد.
زمان پایان پاندمی کرونا
رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا در ادامه می‌گوید: در واریانت غالب که الان نمی‌دانیم در کشور ما چه واریانتی است، از هر هزار نفر مبتلا، یک نفر فوت می‌کند. وقتی فراوانی ابتلا بالا می‌رود، اگر هزار نفر مبتلا شوند، یک نفر فوتی داریم، اگر ۲هزار نفر مبتلا شوند، ۲ مرگ داریم. بنابران هرچقدر موارد ابتلا بیشتر شود، آمار بستری و فوتی‌ها هم افزایش می‌یابد. مثلا در زمان دلتا از هر ۱۰۰ نفر یک نفر فوت می‌کرد. میزان کُشندگی بالا بود، تعداد مرگ‌ها هم بالا بود.
دکتر سوری می‌گوید: در این شرایط ما چطور و چه زمانی می‌توانیم بیماری را کنترل کنیم؟ وقتی که قبل از هر چیزی بدانیم چه کسانی بیمار هستند و چه کسانی بیمار نیستند؟ این نیاز به بیماریابی فعال دارد. الان جلسات خود ستاد ملی مقابله با کرونا جدی برگزار نمی‌شود و عادی‌انگاری که ذکر کردم، در خود ستاد هم القا شده است.
عضو ستاد ملی مقابله با کرونا می‌گوید: در چنین شرایطی زمان پایان پاندمی کرونا اصلا معلوم نیست. ما برای این که به پایان و خاموشی اپیدمی و پاندمی برسیم، باید اول بتوانیم بیماری را کنترل کنیم. یعنی تمامی موارد ابتلا را رصد کنیم و ببینیم فرد از کجا و از چه کسی مبتلا شد. ما در کشورمان هنوز به مرحله کنترل هم نرسیده‌ایم. بعد باید وارد مرحله حذف (Elimination) شویم. یعنی اپیدمی در جامعه به حدی برسد که امکان انتقال ویروس از فردی به فرد دیگر به زیر یک‌نفر برسد. در مرحله سوم باید به ریشه‌کنی (Eradication) برسیم. در این مرحله باید بتوانیم صفرمورد ابتلا را در جامعه تجربه کنیم. خاموشی هم این است که دو دوره (۲۸ روز) از بیماری بگذرد و هیچ مورد جدیدی از ابتلا گزارش نشود. البته به شرطی که دست از بیماریابی برنداریم و روی هوا نگوییم که هیچ موردی گزارش نشد.
وی تاکید می‌کند: الان عملا این ویروس کروناست که دارد ما را مدیریت می‌کند و ما مدیریت خاصی روی آن نداریم. احتمال دارد که مثل پارسال مرگ‌های روزانه ۷۰۰ نفر هم برسیم. احتمال هم دارد که به آن شرایط نرسیم. اما این احتمال اگر خیلی کوچک و بعید هم باشد، نباید به هیچ وجه آن را نادیده گرفت.
نیاز به تزریق دوز بوستر توسط مردم هست یا خیر؟
رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا با اشاره به این که نیاز به تزریق دوز یادآور توسط مردم هست یا خیر، می‌گوید: ما تا سطح ایمنی بدن خود را در برابر ویروس ندانیم، نمی‌فهمیم که آیا دوز بوستر یا همان دوز یادآور واکسن کرونا برایمان لازم است یا نه. چون از سطح ایمنی بدن خود خبر نداریم. اگر ایمنی بدن شما بالا باشد، نیاز به تزریق هر ۶ ماه یکبار واکسن کرونا ندارید. اینجا وزارت بهداشت است که باید بیاید و مثلا بگوید گروه سنی ۳۰ تا ۴۰ سال سطح ایمنی بدنشان اینقدر است و پس این گروه در اولویت تزریق واکسن هست یا نیست.
دکتر سوری می‌گوید: در حالت عادی ۴ تا ۶ ماه از آخرین نوبت واکسن که گذشت، باید دوز بعدی را تزریق کرد. اما عاقلانه‌تر این است که اول سطح ایمنی بدن را بسنجیم تا ببینیم اصلا دوز بعدی واکسن برایمان لازم است یا نه. اما همه مردم که نمی‌توانند و نمی‌روند هم این کار را بکنند (از سطح ایمنی بدن خود مطلع شوند). این وظیفه حوزه سلامت است که این اندازه‌گیری‌ها را انجام دهد.
