ایسناپلاس-فاطمه کریمخان:
ممکن است اخبار جعلی در زبان فارسی کمی کم سن و سال به نظر برسد اما این مساله‌ای است که جهان بخصوص دنیای انگلیسی زبان سال‌هاست که به صورت جدی با آن درگیر است. همان بسترهای آنلاینی که می‌توانند بخشی از مشکل باشند حالا کم کم به فکر افتاده اند که مشکل را حل کنند.
یکی از راه‌هایی که برای جلوگیری از افتادن در دام اخبار جعلی دارید این است که منبع خبر خواندن خودتان را عوض کنید، به جای این که اخبار را از اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌ها دریافت کنید سری به گوگل نیوز بزنید. گوگل نیوز ابزاری است که در طول زمان، موضوعاتی که برای شما جذابیت دارند را یاد می‌گیرد اما مهم‌ترین خاصیتش این است که اخبار را از رسانه‌های واقعی و شناخته شده جمع می‌کند و به صفحه شما می‌آورد. علاوه بر این، هر خبر را از حداقل سه رسانه مختلف در اختیار شما قرار می‌دهد تا بتوانید نظرات و رویکردهای متفاوت در مورد یک خبر را ببینید. اگر شما معمولا به اخبار حوادث علاقه مند باشید این ابزار به مرور یاد می‌گیرد که اخبار حوادث را که اهمیت بیشتری دارند در بالای صفحه خبر شما قرار دهد. بنا بر این شما همچنان از این فرصت که ببینید چه چیزی در جامعه مطرح شده است برخوردار خواهید بود، اما این رسانه‌های واقعی هستند که مطرح بودن یک مساله را تعیین می‌کنند نه کاربران و حساب‌های فعال در شبکه‌های مجازی.
مراقب وب سایت‌های اخبار جعلی باشید
یکی از راه‌های جلوگیری از اشتراک‌گذاری اخبار جعلی این است که نسبت به تفاوت‌های بین وب‌سایت‌های خبری جعلی و وب‌سایت‌های واقعی حساس باشید. آدرس سایت که گزارش را در آن می‌بینید را بررسی کنید، ممکن است درست شبیه آدرس یک سایت خبری واقعی باشد، اما آیا هیچ حرفی در آن اضافه نیست؟ آیا از پروتکل امن https استفاده می‌کند یا از http؟ آیا قیافه‌اش شبیه یک سایت خبری واقعی است یا از همه طرف پر از تبلیغات و عکس‌های عجیب و غریب و براق است؟ آیا تیتر مطالب آن شبیه اخبار معمولی است یا پر از ادعا در مورد رسوایی‌های جنسی و عریانی و امثال اینهاست؟
به گزارش‌های راستی آزمایی مراجعه کنید
تعداد زیادی از مطبوعات جهان امروز بخش‌های اختصاصی برای راستی آزمایی اخبار و ادعاها دارند، این امکان هنوز در هیچ کدام از رسانه‌های فارسی فراهم نیست. راستی آزمایی یک فعالیت حرفه‌ای روزنامه‌نگارانه است که نیازمند تخصص و تجربه و مهارت است. اگر اخبار خارجی را دنبال می‌کنید سری به سایت‌های راستی آزمانی (factchek) بزنید، اگر اخبار را به زبان فارسی دنبال می‌کنید از رسانه‌ای که به آن سر می‌زنید بخواهید که گزارش راستی آزمایی منتشر کند.
این امکان ممکن است به زودی و به این آسانی‌ها فراهم نشود، تا پیش از آن می‌توانید با روزنامه نگاران حرفه‌ای که در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند تماس بگیرید، اگر خبر یا مطلبی زیادی عجیب، زیادی خوب یا زیادی بد است، از کسی که سر رشته‌ای در کار خبر دارد بپرسید که آیا می‌توان صحت آن مطلب را تایید کرد یا نه.
دنبال سابقه خبر بگردید
باز هم گوگل می‌تواند کمک کند، عکس یا تیتر گزارشی که به نظرتان عجیب است را به گوگل بدهید تا سابقه انتشار مطلب را ببینید و اخبار دیگری که در ارتباط با آن منتشر شده را بررسی کنید. ممکن است این کار به نظر سخت بیاید، و البته کار سختی هم هست. اما در اغلب موارد به زحمتش می‌ارزد.
توجه کنید که مطلب را چه کسی منتشر کرده است
رسانه‌ها بر اساس این که منابع مالی شان چطور تامین می‌شود رویکردهای متفاوتی به اخبار دارند و موضوعات را از زاویه‌های متفاوتی بررسی می‌کنند، به سابقه رسانه‌ها و افرادی که اخبار یا گزاره‌های خبری و اطلاعات را منتشر می‌کنند حساس باشید.
هر چیزی که زیادی خوب، یا زیادی بد است می‌تواند محل شک باشد. دست به دست شدن بسیار زیاد یک مطلب دلیلی بر درستی آن نیست، ممکن است یک روز صبح از خواب بیدار شوید و ببینید تمام مردم شهر کور شده اند، این نباید دلیلی باشد که چشم‌های خودتان را هم ببندید. شک کنید. شک می‌تواند نجات بخش باشد.
اخبار جعلی شبیه ویروس هستند، اغلب کسانی که آن را منتشر می‌کنند اطلاع ندارند که مشغول آلوده کردن اذهان دیگران هستند. بحث کردن با دیگران بر سر این که ممکن است یک مامور نیروی انتظامی با اسم و رسم خودش در مورد شهادت بر قتل یک نفر توسط یک مامور دیگر در شبکه‌های اجتماعی حرف بزند اغلب بی‌فایده است. در مواجهه با چنین موضوعاتی اول تلاش کنید تناقض‌های روایت را پیدا کنید، و بعد این تناقض‌ها را به دیگران یادآوری کنید.
بات‌ها و ترول‌ها را از بشقاب خبری خودتان حذف کنید، کاربران واقعی شبکه‌های مجازی اغلب به دلیل مسولیتی که نوشتن با نام واقعی برایشان ایجاد می‌کند بیش از سایر حساب‌ها در مورد این که چه محتوایی را منتشر می‌کنند حساس هستند.
کوکی‌های روی مرورگرتان را محدود کنید
گوگل ابزاری دارد که با آن می‌توانید کوکی‌هایی که روی مرورگرتان نصب می‌شود را مدیریت کنید، در قسمت گزینه‌ها می‌توانید ابزار «صفحه ناشناس » را باز کنید و از یک مرورگر که اطلاعات شما را ذخیره نمی‌کند برای سر زدن به سایت‌ها استفاده کنید. از این راه می‌توانید مقدار اطلاعاتی که سایت‌ها از شما جمع آوری می‌کنند را کنترل کنید و تبلیغات کم‌تر ببینید و همین طور در معرض اخبار جعلی کمتری قرار بگیرید.
هراز چند گاهی، اطلاعاتی که روی مرورگر خود ذخیره کرده اید را که شامل کوکی‌ها هم می‌شود پاک کنید، در قسمت تاریخچه می‌توانید تمام اطلاعات مراجعه به صفحات مختلف وب و همین طور کوکی‌هایی که روی مرورگرتان نصب شده است را پاک کنید.
مسئولیت پذیر باشید
قبل از این که به چیزی واکنش نشان دهید بفهمید که موضوع چیست، قبل از این که مقاله‌ای را منتشر کنید آن را بخوانید، قبل از این که دنبال گروهی دیگر راه بیافتید، ببنید و بپرسید و فکر کنید که آنها به کجا می‌روند. قبل از این که مطلبی را با دیگران به اشتراک بگذارید از صحت آن مطمئن شوید، سوال کنید، اگر همه اینها ممکن نیست، تنها سعی کنید حلقه آخر زنجیره انتشار اخبار جعلی باشید. وقتی از صحت موضوعی خبر ندارید آن را برای دیگران ارسال نکنید.
بیشتر بخوانید
اذهانی که در معرض اطلاعات بیشتر از منابع بیشتر هستند، توانایی بهتری در تشخیص اخبار جعلی دارند. خودتان را با حرف‌هایی مثل این که خواندن خبر برای سلامتی مضر است و آدم را افسرده و مضطرب می‌کند مشغول نکنید. آگاهی و مفید بودن برای خود و خانواده و اجتماع نیازمند در جریان اخبار بودن است، اخبار را از منابعی که در مورد نوشته‌هایشان مسوولیت پذیر هستند دنبال کنید و در مورد آنها با کسانی که به خبر اهمیت می‌دهند حرف بزنید.
