به خدمتی هوشمند گفته می‌شود که بدون مراجعه حضوری، به صورت برخط و بدون ارسال هر گونه مدرکی قابل دریافت باشد که مورد آخر کار دشواری است و نیازمند اتصال بانک‌های اطلاعاتی همه دستگاه‌های دولتی به همدیگر است تا اطلاعات خود را با هم به اشتراک بگذارند.
به گزارش حاشیه خبر به نثل از ایتنا ، بر این اساس، پنجره ملی خدمات دولت هوشمند هم ارائه‌دهنده خدمات دولتی به‌صورت یکپارچه، سریع و آسان به عموم مردم است که اکنون در مسیر آماده‌سازی و بهره‌برداری قرار دارد. دستورالعمل اجرایی اتصال دستگاه‌های اجرایی به “پنجره واحد خدمات هوشمند دولت” شامل اولویت‌ها، اصول حاکم و ضوابط ساماندهی با همکاری دبیرخانه شورای اجرایی فناوری اطلاعات و سازمان اداری و استخدامی کشور تهیه و مطابق قانون برای تصویب نهایی به شورای اجرایی فناوری اطلاعات ارایه شد.
در همین باره وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از دستگاه‌ها و وزارتخانههای دولتی و سازمانهای زیرمجموعه آنها درخواست کرده بود تا هرچه سریعتر پنجره ملی خدمات دولت هوشمند خود را راه‌اندازی کنند.
زارع‌پور اولویت اتصال و راه‌اندازی این پنجره را با دستگاه‌های دولتی دانسته و گفته بود وزارتخانههای مختلف و سازمانهای ذیل این دستگاه‌ها باید در گام نخست، پنجره واحد خود را راه‌اندازی کنند.
بر این اساس به منظور تحقق دولت یکپارچه هوشمند در لایحه بودجه ۱۴۰۱ به پیشنهاد وزارت ارتباطات، اقداماتی برای اجرایی شدن این مسئله پیشنهاد شد که با مساعدت مجلس تبدیل به قانون شد. طبق «بند و تبصره هفت قانون بودجه» تمام دستگاه‌های اجرایی و نهادهای عمومی مکلف شده‌اند تا پایان شهریورماه سال جاری به راه‌اندازی پنجره واحد خدمات هوشمند خود اقدام کنند و حداقل ۳۰ درصد از خدمات پرکاربرد خود را به‌صورت کاملا غیرحضوری و برخط به مردم ارائه دهند.
براساس گزارش منتشر شده از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در مرداد ماه سال جاری، بسترسازی برای تحقق دولت هوشمند جزو مهم‌ترین اقدامات راهبردی این وزارت خانه در طول یک سال گذشته است. زمان آغاز این پروژه اردیبهشت سال جاری است که همچنان هم در مرحله اجرا قرار دارد و میزان تحقق آن هم با توجه به دستگاه‌های متصل شده به «پنجره ملی خدمات دولت هوشمند» از مجموع، ۱۰ درصد اعلام شده بود.
اما از مهم‌ترین نتایج اجرایی شدن این پروژه همانگونه که ذکر شده راه‌اندازی سایت «پنجره ملی خدمات دولت هوشمند» بوده و از این پس شاخص سنجش میزان پیشرفت دولت هوشمند کمیت (تعداد دستگاه‌های متصل) و کیفیت حضور آنها (تعداد و کیفیت خدمات) است.
بنابراین گزارش، از جمله اقدامات و پروژه‌هایی که سبب پیشرفت طرح «بسترسازی برای تحقق دولت هوشمند» اعلام شده، شامل تشکیل جلسات شورای اجرایی فناوری اطلاعات در جهت سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی اقدامات دولت، تهیه، تدوین و پیگیری تصویب قوانین، تشکیل جلسات کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیکی در جهت تسهیل تعاملات الکترونیکی بین دستگاه‌های اجرایی، راه‌اندازی پنجره واحد خدمات دولت هوشمند و توسعه و تکمیل مرکز ملی تبادل اطلاعات و ارائه استعلامات جدید برروی این بستر جهت استفاده دستگاه‌های اجرایی است که تعدادی از آنها همچنان در مرحله اجرا قرار دارند.
در همین رابطه جواد موحد- معاون دولت الکترونیکی سازمان فناوری اطلاعات ایران- به تازگی در یک گفت و گوی تلویزیونی با تبیین خاستگاه قانونی شکل‌گیری پنجره واحد خدمات هوشمند، اظهار کرد: در مصوبه قانونی پنجره واحد خدمات هوشمند، دو تکلیف برای دستگاه‌های اجرایی مشخص شده است؛ یکی این که تا پایان شهریورماه، پنجره واحد خدمات خود را راه‌اندازی کنند و دیگری، وزارت ارتباطات نیز تا پایان دی ماه، پنجره ملی خدمات دولت هوشمند را ایجاد کند. طی این بازه زمانی، دستگاه‌های پیشرو در مهلت قانونی خود به پنجره متصل شدند بنابراین با توجه به این که وزارت ارتباطات از کمی قبل‌تر، مقدمات انجام این مهم را فراهم کرده بود در دی‌ماه سال گذشته موفق به راه‌اندازی نسخه آزمایشی پنجره ملی خدمات شدیم.
موحد درباره آخرین وضعیت اتصال دستگاه‌ها به درگاه ملی خدمات دولت هوشمند تشریح کرد: تا این لحظه، ۷۸ درصد دستگاه‌ها متصل شدند و شش درصد نیز در حال اتصال هستند. مابقی نیز با ارائه زمان‌بندی قرار است تا پایان آذر ماه متصل شوند.
به گفته وی، سه قالب برای اتصال خدمات دستگاه‌ها وجود دارد که عبارتند از دستگاه‌هایی که خدمات محدودی داشتند که به طور مستقیم آنها را در پنجره ملی ارائه کردند. دسته دیگری که متولی سامانه‌های ملی بودند که آنها نیزمتصل شدند و در نهایت سایر دستگاه‌ها که اقدام به راه‌اندازی پنجره واحد خدمات کرده‌اند.
معاون سازمان فناوری اطلاعات ایران خواستار جدیت اتصال دستگاه‌هایی شد که خدمات آنها دارای گستردگی فراوانی است اما تاکنون به این پنجره متصل نشده‌اند و گفت: در بین دستگاه‌های که هنوز متصل نشده‌اند چند گروه داریم؛ دانشگاه‌ها به عنوان زیرمجموعه وزارت علوم، دانشگاه‌های علوم پزشکی، مراکز بهداشتی و درمانی دولتی، استانداری‌ها، شهرداری‌ها و سازمان هدفمندی یارانه‌ها از جمله دستگاه‌هایی است که تاکنون به پنجره واحد خدمات وصل نشده‌اند.
چه سازمان‌هایی به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند متصل شده اند؟
سازمان تامین اجتماعی یکی از دستگاه هایی بود که خیلی زودتر از مهلت قانونی، به پنجره ملّی خدمات دولت هوشمند متصل شد. این سازمان با اتصال و اشتراک بانک های اطلاعاتی خود در پنجره ملّی، تا الان موفق به ارایه ۴۲ خدمت برخط به میلیون ها بیمه گزار شده که در گذشته مجبور بودند با صرف وقت، هزینه و انرژی قابل توجهی خود را برای دریافت خدمات مورد نیاز به مراکز تامین اجتماعی برسانند.
امروز میلیون‌ها هموطن برای خدماتی چون، دریافت سابقه خدمات بیمه، محاسبه مبلغ مستمری بازنشستگان، بیمه کارگران ساختمانی، خدمات سلامت، پرونده الکترونیک، دریافت تاییدیه از مراجع پزشکی، درخواست کمیسیون پزشکی، درخواست هدیه ازدواج و نسخه الکترونیکی دیگر نیاز به مراجعه حضوری به مراکز تامین اجتماعی در شهر و روستا را ندارند و در هر ساعت از شبانه روز و در زمان بسیار کوتاهی و بصورت کاملا رایگان این خدمات را می‌توانند دریافت کنند.
طبق این گزارش، دولت برای تامین هزینه خدمات عمومی، فراهم کردن رفاه و پیشبرد طرح‌های ملی نیازمند اخذ مالیات از مردم است و طیف گسترده‌ای از مردم در طول حیات و یا حتی پس از مرگ، با موضوع پرداخت مالیات مواجه هستند خدمات الکترونیکی حوزه مالیات در قالب «درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی» بدون داشتن مراجعه حضوری و با یک بار احراز هویت به مودیان ارایه می‌شود که این خدمات شامل ۱۹ مورد مانند سامانه‌های دریافت و پردازش اظهارنامه، اعتراضات و شکایات، شیوه استرداد مالیات و مالیات ارث است.
سازمان بهزیستی
سازمان بهزیستی کشور، نهادی دولتی است که مسئولیت تامین سلامت اجتماعی جامعه را به عهده دارد و اصلی‌ترین دستگاه ارائه دهنده خدمات به نیازمندان در سراسر ایران است؛ بسیاری از گیرندگان خدمات بهزیستی به طور خاص نیازمند دریافت خدمات به صورت غیرحضوری و الکترونیکی هستند.
پیشخوان مجازی سازمان بهزیستی با ۱۰ خدمت در حال حاضر بر روی پنجره ملی خدمات دولت هوشمند به نشانی www.my.gov.ir قرار دارد که متقاضیان به صورت یکپارچه و با یک بار احراز هویت می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. برخی از پرکاربردترین خدمات پیشخوان بهزیستی عبارت است از فرزندخواندگی، خدمات مشاوره، صدور، تمدید و ابطال پروانه و پاسخگویی به شکایات مردمی.
اتصال ۱۰ درصدی خدمات وزارت بهداشت
هشت مجموعه و زیرمجموعه از وزارت بهداشت، مشمول اتصال به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند هستند که تا کنون، سه سامانه وزارت بهداشت که اغلب در حوزه آموزش به فعالیت می‌پردازند، مانند سامانه‌های تسهیلات ارزی دانشجویان، انتقال دانشجویان خارج کشور به داخل کشور و سامانه اصالت سنجی مدارک تحصیلی فارغ التحصیلان خارج از کشور به پنجره متصل شده‌اند و پنج مجموعه دیگر این وازرت‌خانه هنوز متصل نشده‌اند. در حال حاضر کمتر از ۱۰ درصد خدمات این وزارت‌خانه به پنجره متصل شده است و این در حالی است که باید حداقل ۳۰ درصد خدمات خود را به این پنجره متصل می‌کردند؛ همچنین در حوزه بیمه سلامت، خدمات متنوعی وجود دارد، اما فقط خدمت نظرسنجی این حوزه به پنجره متصل شده است در حالی که انتظار می‌رفت میز خدمت الکترونیکی بیمه سلامت به پنجره متصل شده باشد.
گفتنی است دستگاه‌های دیگر وزارت بهداشت اعم از انستیتو پاستور، سازمان انتقال خون، اورژانس کشور، مرکز تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران و صندوق رفاه دانشجویان نیز باید خدمات خود را به پنجره متصل می‌کردند، اما تا کنون متصل نشده‌اند.
وزارت صمت و اتصال دو مجموعه
در حال حاضر ۱۰ مجموعه در وزارت صمت، مشمول اتصال به پنجره هستند که صرفا دو مجموعه متصل شده است. در همین راستا زیرمجموعه‌های وزارت صمت مانند شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، صندوق ضمانت صادرات، صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع الکترونیک، سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان، سازمان توسعه تجارت، سازمان توسعه و نوسازی صنایع معدنی و سازمان زمین‌شناسی هنوز متصل نشده‌اند اما بخشی از مجوزهای این وزارت‌خانه که توسط درگاه ملی مجوزها ارایه می‌شود، در حال حاضر به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند اتصال یافته است.
گمرک
گمرک در میان دستگاه‌های اجرایی به عنوان یکی از سازمانهای مهمی است که دقت و سرعت در ارایه خدمات آن بسیار حائز اهمیت است و هرگونه وقفه و اختلال در ارایه خدمات آن مشکلات جدی را برای اقتصاد کشور ایجاد خواهد کرد. از طرفی همزمان با افزایش تصاعدی حجم متقاضیان خدمات گمرکی که به دلایل مختلف چون رونق بازار و رشد اقتصادی رخ می‌دهد، ادامه ارائه خدمات به روش‌های سنتی را تقریبا ناممکن می‌سازد و مانع بزرگی در ایجاد رضایتمندی مردم به صورت مستقیم و غیرمستقیم خواهد بود؛ از همین رو گمرک جمهوری اسلامی ایران به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند متصل شد تا خدمات گمرکی به‌صورت یکپارچه، سریع و آسان و برخط در دسترس عموم مردم، تجار و فعالین اقتصادی کشور قرار گیرد.
بنابراین هم اکنون حدود ۵۰ خدمت شناسه‌دار این سازمان در بخش‌های واردات، صادرات، ترانزیت داخلی و خارجی، محموله‌های پستی ورودی و خروجی و همچنین مسافری با تنها یک بار احراز هویت در پنجره ملی خدمات دولت هوشمند در دسترس است؛ بطوریکه متقاضیان با مراجعه به آدرس my.gov.ir می‌توانند از این خدمات به صورت تمام وقت و بدون مراجعه حضوری بهره‌مند شوند که از جمله آنها می توان به خدماتی چون «تشریفات گمرکی بسته های پستی ورودی و خروجی»، «صدور پروانه صادرات قطعی»، «صدور پروانه ترانزیت داخلی و خارجی»، «رجیستری تلفن همراه»، «تعیین ارزش کالاهای وارداتی و صادراتی» و «رسیدگی به اختلافات گمرکی» اشاره کرد.
لازم به ذکر است سازمانهای جغرافیایی نیروهای مسلح، اسناد و کتابخانه ملی ایران، انرژی اتمی ایران، حفاظت محیط زیست و غذا و دارو هم به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند متصل شدند و متقاضیان از این پس با یک بار احراز هویت و به صورت یکپارچه می‌توانند از خدمات این دستگاه‌ها بهره‌مند شوند.
