به گزارش ایسنا، فصل چهارم این کاوش به سرپرستی «میثم لباف خانیکی» و «روکو رانته» در محوطۀ ویرانشهر، واقع در شمال شهر فاروج استان خراسان شمالی با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، از سر گرفته شده است. کاوش‌های باستان‌شناسی این فصل، در ادامۀ کاوش‌های فصل‌های پیشین در سه ناحیۀ دروازۀ غربی، تپۀ جنوبی و میانۀ محوطۀ ویرانشهر تمرکز دارد.
لباف خانیکی در این‌باره گفت: بررسی و کاوش باستان‌شناسی این محوطه که از سال ۱۳۹۸ آغاز شده، نشان داده است ویرانشهر در دوران اشکانی و ساسانی، مسکونی و در ناحیۀ درۀ «اترک» دارای مرکزیت سیاسی و اقتصادی بوده است.
مطالعات و بررسی باستان‌شناسان ایرانی و فرانسوی بیانگر این است که سکونتگاه یافته شده به وسعت ۱۴ هکتار با دیواری دفاعی محصور می‌شده و در گوشۀ شمالی آن بخش محصور دیگری قرار داشته که احتمالاً به عنوان ارگ، مقر حاکمان این سکونتگاه را تشکیل می‌داده است.
سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطه ویرانشهر همچنین گفت: بر اساس بررسی بقایای معماری و شواهد سطحی، برج‌هایی به فواصل متوالی در طول دیوار تعبیه شده بود و سازه‌های معماری خُرد و کلان در داخل محوطه برپا بوده‌اند که امروزه به صورت تپه ماهورهای نامنظم در پهنۀ محوطه قابل مشاهده‌اند.
لباف خانیکی با بیان این‌که در نتیجۀ کاوش فصل چهارم، ساختار دروازه، شامل معبر ورودی و برج‌های مکعب مستطیل شکل جانبی مورد شناسایی قرار گرفت، اظهار کرد: کاوش باستان‌شناسی در تپۀ جنوبی نشان داد که در این بخش از محوطه، بنایی یادمانی با کاربری مذهبی یا حکومتی برپا بوده و ساختار آن از دیوارهایی خشتی به پهنای سه متر بهره می‌برده است.
او همچنین گفت: گمانه‌زنی در بخش میانی محوطۀ ویرانشهر از وجود بقایای معماری در این بخش از محوطه پرده برداشت.
سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطه ویرانشهر ادامه داد: نتایج مقدماتی کاوش فصل چهارم محوطۀ ویرانشهر حاکی از آن است که این سکونتگاه به فراخور اهمیت سیاسی و دفاعی درۀ اترک در دورۀ اشکانی و ساسانی یکی از مهمترین مراکز جمعیتی ناحیۀ شمال شرق ایران محسوب می‌شده و شاهد رویدادهای تاریخی تعیین‌کننده‌ای در این منطقه بوده است.
لباف خانیکی گفت: ادامۀ کاوش‌ها در این محوطۀ تاریخی، اطلاعات ارزنده‌ای در باب تاریخ معماری ایران و نیز سنت‌های سفالی خراسان در دوران تاریخی را در اختیار پژوهشگران قرار خواهد داد.
«ویرانشهر» یکی از مهمترین محوطه‌های تاریخی دره اترک است که یکی از مهمترین شریان‌های ارتباطی شرق به غرب نیز بوده و از دیرباز، توجه باستان‌شناسان را به خود جلب کرده است. باستان‌شناسان ایتالیایی که پیش از انقلاب این محوطه را شناسایی کرده‌اند، تاریخی معادل دوره ساسانی را برای آن پیشنهاد داده بودند.
مطالعات باستان‌شناسی در این محوطه تاریخی به‌عنوان بخشی از فعالیت‌های مشترک دانشگاه تهران با موزه لوور پاریس تعریف و از سال ۱۳۹۸ آغاز شده است و بر اساس تفاهم‌نامه پنج‌ساله پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور انجام می‌شود.
