به گزارش حاشیه خبر ، افزایش عدالت، بهبود کیفیت زندگی و کار نیروی کار، ارتقای بهره‌وری نظام اداری کشور و ایجاد فرصت‌های تعامل اقتصادی با جهان از جمله دلایلی بود که موجب شد دولت لایحه اصلاح ماده ۷۸ قانون خدمات کشوری را برای افزایش تعطیلات آخر هفته به دو روز به مجلس ارائه کند.
نمایندگان در نشست علنی چهارشنبه، بیست‌وششم اردیبهشت با تعطیلی شنبه‌ها با ۱۳۶ موافق، ۶۶ مخالف و ۳ رأی ممتنع، موافقت کردند.
بر اساس تبصره ۳ لایحه افزایش تعطیلات آخر هفته، تمام دستگاه‌های اجرایی شامل از ستادی و استانی به استثنای واحدهای نظامی انتظامی و امنیتی و بخش عملیاتی واحدهای خدمت رسانی از قبیل بیمارستان‌ها مراکز بهداشتی درمانی مراکز بهزیستی بانک‌ها و اماکن ورزشی موظفند ساعات کار خود را در پنج روز هفته از روز یکشنبه تا پنج شنبه تنظیم نمایند فهرست کامل بخش عملیاتی واحدهای خدمات رسانی موضوع این تبصره ظرف مدت سه ماه از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون توسط سازمان اداری و استخدامی کشور تهیه و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
با تصویب این قانون ساعت کاری کارمندان و کارکنان دولت به ۴۰ ساعت کاهش یافت و شنبه به عنوان دومین روز تعطیلات آخر هفته مشخص شد اما با وجود ارائه لایحه و موافقت دولت با تعطیلی دو روز در هفته و تصویب قانون در مجلس، این لایحه در انتظار تأیید شورای نگهبان است و تا اعلام نظر نهایی این شورا، همچنان بحث بر سر انتخاب روز پنجشنبه یا شنبه به عنوان دومین روز تعطیل هفته، بین موافقان و مخالفان در جریان است.
موافقان تعطیلی شنبه را از دریچه مسائل اقتصادی و ارتباطات بین‌المللی کشور با جهان قابل دفاع می‌دانند و بر این باورند که در بیشتر کشورهای جهان روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل در نظر گرفته شده است، اما در کشور ما پنجشنبه‌ها نیمه‌تعطیل و جمعه‌ها تعطیل است، بنابراین از هفت روز هفته که می‌توان با دنیا ارتباط برقرار کرد، چهار روز تعطیل است و بسیاری از فرصت‌ها و اقدامات به همین خاطر از دست رفته یا به تأخیر می‌افتد.
امید رونق تجارت خارجی ایران
حمیدرضا صالحی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران درباره تصمیم مجلس شورای اسلامی برای تعطیلی شنبه‌ها به جای پنجشنبه‌ها اظهار می‌کند: تعطیلی شنبه از ابعاد مختلف برای ما که به دنبال افزایش تولید، کاهش تورم و کسب درآمدهای ارزی بیشتر هستیم، بسیار کمک‌کننده خواهد بود، در حالی که تعطیلی پنجشنبه و وجود چهار روز تعطیلی در هفته سبب می‌شد تا بخش عمده‌ای از فعالیت‌های اقتصادی خارج از کشور و حتی داخلی‌ها دچار مشکل شود.
وی با اشاره به برخی مشکلات و عقب‌ماندگی‌های اقتصادی ادامه می‌دهد: اگر به دنبال این هستیم که راه درست را برای نجات اقتصاد کشور انتخاب کنیم، باید بتوانیم از تمام ظرفیت‌های کشور برای ایجاد ارزش افزوده استفاده کنیم و یکی از مواردی که می‌تواند فرصت بیشتری برای کشور فراهم کند، تعطیلی شنبه حرکت بزرگ، یک‌صدا و شجاعانه از سوی مجلس بود که دفتر مقام معظم رهبری و علمای دیگر در قم از جمله جوادی آملی هم آن را تأیید کردند.
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران تصویب تعطیلی روز شنبه را هم‌خوان با شعار سال می‌داند و اظهار می‌کند: قرار نیست که تا ابد در شرایط تحریم بمانیم از سوی دیگر اکنون حدود ۱۰۰ میلیارد دلار تبادلات مالی با دنیا در شرایط تحریمی داریم، درست است که به دلیل تحریم بانکی با هیچ بانک خارجی ارتباط مستقیم نداریم، اما به هر حال این تبادل انجام می‌شود و فقط مسیر انتقال پول متفاوت است.
صالحی تصریح می‌کند: ممکن است بعضی بگویند روابط بانکی ایران با دنیا قطع است و تعطیلی شنبه کمکی به ما نمی‌کند، به نظرم این صحبت غیرکارشناسی است، تعطیلی شنبه می‌تواند در این رابطه هم کورسوی امیدی باشد و سال آینده حجم مبادلات تجاری ما به بیش از مقدار کنونی برسد.
اکثر مردم ارتباط اقتصادی با دنیا ندارند
این در حالی است که محمدجعفر منتظری، رئیس دیوان عالی کشور در جلسه شورای معاونین با انتقاد از مصوبه اخیر مجلس درباره کاهش ساعت کاری اظهار کرد: کاهش ساعت کاری با شعار سال «جهش تولید و مشارکت مردم» هم‌خوانی ندارد، تعطیلی شنبه با استدلال اینکه از نظر اقتصادی دچار مشکل هستیم اصلاً قابل پذیرش نیست، اکثر قاطع مردم در ایران ارتباط اقتصادی با خارج از کشور ندارند و در خصوص آن اقلیت می‌توان تدابیر خاص دیگری اندیشید.
وی افزود: درصد اندکی از ادارات و بانک‌ها می‌توانند مشکل اقتصادی تجار و کسانی که ارتباط بین‌المللی و اقتصادی با خارج از کشور دارند را برطرف کنند، بنابراین اینکه بخواهیم با تصویب این مصوبه اکثریت را فدای اقلیت کنیم خلاف عقل، منطق، روش و رویه اسلاف ماست.
نمی‌توانیم از دنیا جدا باشیم
رحمان سعادت، کارشناس اقتصاد بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به اهمیت این موضوع اظهار می‌کند: در دنیای امروز مسائل اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است و کشور ما نیز با مشکلات اقتصادی همچون تورم و تحریم‌های اقتصادی روبه‌رو است که پیش از اعمال تحریم‌های اقتصادی نیز به دلیل مطابقت نداشتن تعطیلات رسمی کشور ما با دنیا تسهیل لازم در حوزه تجارت بین‌الملل انجام نمی‌شد.
وی هر ساعت و روز حضور در تجارت دنیا را دارای منافع و زیان‌هایی می‌داند و می‌افزاید: کارشناسان تجارت بین‌الملل بر این باورند که نمی‌توانیم جدا از مسائل دنیا باشیم، البته این موضوع به معنای تطبیق صددرصدی با کشورهای دیگر نیست، اما بسیاری از مسئولان و صاحب‌نظران معتقدند هر چقدر رویه‌های ما به دنیا نزدیک‌تر باشد و بتوانیم در کنار آن ارزش‌های خود را نیز حفظ کنیم به منافع بیشتری دست خواهیم یافت.
کارشناس اقتصاد بین‌الملل خاطرنشان می‌کند: روزهای پنجشنبه و جمعه در کشور ما تعطیل و زمانی برای استراحت و عبادت مردم است، به‌ویژه روز جمعه و بعدازظهر پنجشنبه که افراد می‌توانند با استفاده از این فرصت، اعمال عبادی خود را انجام دهند.
وی نزدیک شدن به تقویم بین‌المللی را برای افزایش نقش ایران در اقتصاد جهانی ضروری می‌داند و می‌گوید: برخی معتقدند روابط تجاری ما نه با غرب، بلکه با شرق است اما اگر به کشور چین که حدود ۸۰ درصد اقتصاد دنیا را در اختیار دارد، نگاهی بیندازیم می‌بینیم که تعطیلات این کشور با دنیا هم‌زمان است و این موضوع درباره روسیه و حتی بسیاری از کشورهای اسلامی نیز دیده می‌شود.
بهبود صادرات، واردات و کاهش فقر
سعادت رفع مشکلات اقتصادی را زمینه‌ساز افزایش درآمد و معیشت مردم بیان می‌کند و یادآور می‌شود: با توجه به نیاز به واردات بعضی کالاهای اساسی و نهاده‌ها، در صورتی که رویه‌های ما با دنیا هماهنگ باشد، واردات و صادرات تسهیل می‌شود همچنین بهبود وضعیت اقتصادی مردم، زمینه را برای گرایش بیشتر آنها به مسائل ملی و مذهبی فراهم می‌کند.
وی با اشاره به تأثیر مسائل اقتصادی بر افزایش فقر در جامعه می‌گوید: به عنوان یک کارشناس بین‌الملل معتقدم که تعطیلی شنبه‌ها منافع بیشتری برای کشور خواهد داشت از سوی دیگر در روزهای شنبه معمولاً بهره‌وری ادارات و دانشگاه‌ها بسیار پایین است زیرا افراد پس از یک تعطیلی نسبتاً طولانی پنجشنبه و جمعه به محل کار و تحصیل بازمی‌گردند.
کارشناس اقتصاد بین‌الملل گرایش به تقویم بین‌المللی را ضروری ارزیابی می‌کند و ادامه می‌دهد: در رویدادهای دیگری مانند مسابقات ورزشی جام جهانی یا المپیک نیز کشور ما برای حضور در این رویدادها یا با ارسال اخبار آن با ساعات بین‌المللی هماهنگ می‌شود.
وی حالت میانه برای انتخاب دومین روز تعطیل در هفته را گزینه سوم معرفی می‌کند و می‌گوید: در این صورت می‌توان بخشی از ادارات که در حوزه بین‌الملل فعال هستند را شنبه‌ها و سازمان‌ها و افراد مرتبط با مسائل داخلی و مذهبی را پنجشنبه تعطیل کرد که این تصمیم نیز مشکلات ایجاد می‌کند.
سعادت با اشاره به شهادت رئیس جمهور و همراهان وی در حادثه اخیر سقوط بالگرد تاکید می‌کند: شهید حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه فقید کشور نیز خواستار تعطیلی شنبه بود زیرا وزارت خارجه، مهم‌ترین دستگاه اداری دارای ارتباط با کشورهای دنیا است، به نظر می‌رسد تعطیلی شنبه‌ها قابل آزمایش است و در صورتی که پیامدهای منفی زیادی به همراه داشت می‌توانیم به رویه قبلی برگردیم.
پرهیز از تجربه از دست رفتن بازارهای صادراتی
وی تجارت در دنیای امروز را با دهه‌های گذشته بسیار متفاوت عنوان می‌کند و می‌افزاید: در دنیای امروز روابط اقتصادی بین کشورها بسیار تنگاتنگ شده و در صورتی که کوچک‌ترین تعللی انجام شود، کشورهای رقیب بازارهای صادراتی ما را به دست خواهند گرفت، همچنان که بازارهای فرش و پسته و محصولات دیگر را در طول دهه‌های گذشته و به دلایل مختلف از دست دادیم.
کارشناس اقتصاد بین‌الملل اظهار می‌کند: برای جلوگیری از تکرار این تجربه، بهتر است که اقدام جدیدی انجام نشود تا بتوانیم با روابط خوب با کشورهای همسایه، تنش‌زدایی و دیپلماسی منطقه‌ای شاهد افزایش مراودات اقتصادی با کشورهای دیگر باشیم.
وی درباره گام‌های بعدی برای رونق تجارت بین‌الملل توضیح می‌دهد: تاکید رئیس‌جمهور شهید بر دیپلماسی منطقه‌ای و بهبود روابط با کشورها و سازمان‌های بین‌المللی همچون سازمان شانگهای و بریکس بود که به نظر می‌رسد در صورت تأیید تعطیلی شنبه‌ها در شورای نگبهان، باید در حوزه دیپلماسی منطقه‌ای و سازمان‌های بین‌المللی تحرک بیشتری داشته باشیم تا بتوانیم صادرات عقب‌مانده همچنین برخی مطالبات ارزی خود از کشورها را دریافت و به اقتصاد تزریق کنیم.
سعادت با اشاره به احتمال افزایش نرخ ارز به دلیل شرایط تورمی تا پایان سال می‌گوید: بهترین راهکار برای مقابله با این مشکل، این است که بتوانیم تراز تجاری و ارزی را مثبت کنیم، بنابراین تلاش برای کنترل نرخ ارز از طریق رونق تجارت خارجی، نزدیک شدن به رویه‌های تجارت جهانی و دیپلماسی فعال در کنار تعطیلی شنبه می‌تواند برای کشور بسیار راهگشا باشد.
نگاه قانون به آینده
احمد اشتیاقی، کارشناس مسائل اقتصادی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: درست است که حجم تجارت ما در شرایط تحریمی به حداقل رسیده اما قرار است که این قانون برای آینده ایران تصویب شود، بنابراین باید تلاش کنیم که برای ایجاد رشد و توسعه اقتصادی کشور، از این شرایط کنونی خارج شویم و وارد مرحله رشد تجارت شویم.
وی با تاکید بر اینکه نگاه این قانون به آینده است، ادامه می‌دهد: درست است که تعطیلی شنبه اکنون اثر محسوسی بر اقتصاد ما به جا نمی‌گذارد، اما سوال اینجاست که آیا قرار است در مسیر اقتصاد کشور به همین وضعیت ادامه دهیم یا برنامه‌ای برای توسعه داریم؟
کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به برنامه‌های تدوین شده برای افزایش تولید ناخالص ملی و رشد تجارت خارجی تصریح می‌کند: با توجه به اینکه سمت‌وسوی توسعه اقتصادی کشور به سمت گسترش روابط بین‌المللی است، باید مناسبات اقتصادی خود را با دنیا افزایش دهیم، یکی از گام‌های لازم در این مسیر کاهش فاصله تعطیلات کشورمان با دنیا است که موجب می‌شود فضای بهتری برای آینده خودمان ایجاد کنیم.
وی نگاه قانون تعطیلی شنبه را به آینده توصیف می‌کند و می‌افزاید: قرار است این قانون سال‌ها بر اقتصاد ایران جاری باشد، بنابراین تصمیم درستی به نظر می‌رسد و از ظرفیت شکوفایی اقتصادی نیز برخوردار است از سوی دیگر اگر قرار باشد که یک روز اضافه بر شنبه به تعطیلات رسمی کشور افزوده شود، انتخاب شنبه اثر بیشتری بر اقتصاد خواهد داشت.
اشتیاقی با اشاره به اهمیت تعطیلی روز جمعه در اعتقادات مسلمانان می‌گوید: بر اساس قوانین و رسومی که از گذشته وجود داشته، جمعه روز تعطیلی مطلق است و کسی در این روز سر کار نمی‌رود اما انتخاب پنجشنبه به عنوان دومین روز تعطیل، چون قبل از جمعه قرار دارد، شرایط تعطیلی واقعی بر آن جاری نیست و اهداف سیاست‌گذار از باب افزایش تعطیلات را عملی نخواهد کرد.
جایگاه و مزیت‌های رقابتی خود را مشخص کنیم
وی خاطرنشان می‌کند: در صورتی که قوم یا گروهی یک روز را برای تعطیلی انتخاب کردند، همسان‌سازی با آنها مشکلی برای ما ایجاد نخواهد کرد زیرا بر اساس باورهای مذهبی ما، همه روزها متعلق به خداوند است.
کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به لزوم توجه به گام‌های بعدی برای رونق صادرات می‌افزاید: در درجه نخست باید جایگاه ایران و مزیت‌های رقابتی خود را در فضای اقتصاد جهانی مشخص کنیم تا بدانیم در کدام بخش‌ها مزیت بیشتری برای گسترش صادرات داریم که برآوردهای صورت گرفته نشان می‌دهد در مسائل مربوط به پتروشیمی و صنایع انرژی‌بر، مزیت‌های زیادی در داخل وجود دارد البته به شرط آنکه بتوانیم ناترازی‌های موجود را برطرف کنیم.
وی رفع ناترازی در زمینه تولید و مصرف گاز و برق را ضروری بیان می‌کند و می‌گوید: گام دوم این است که اگر بخواهیم به حلقه تجارت جهانی نزدیک شویم باید از شرایط تحریم خارج شده و مناسباتی را در خارج از این فضا برای خود ایجاد کنیم، همچنین لازم است که در مناسبات بین‌المللی، اقتصاد ایران قابل پیش‌بینی شود تا امکان ورود سرمایه‌گذار خارجی فراهم باشد.
اشتیاقی گسترش روابط با کشورهای دیگر در کنار حفظ روابط منطقه‌ای را ضروری می‌داند و تاکید می‌کند: اکنون دولتمردان ما در حال گام برداشتن در این مسیر هستند که اقدامی زمان است، اما این برنامه‌ها می‌تواند از بعد رفع ناترازی‌های داخلی و گسترش تجارت خارجی به اقتصاد کشور کمک کند.
سرآغازی برای گشایش اقتصادی
از سوی دیگر احسان چلونگر، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: اضافه شدن یک روز به تعطیلات هفتگی در کشور ما اتفاق خوبی است که تأثیر زیادی در بهره‌وری نیروی کار خواهد داشت زیرا ایران جزو کشورهایی است که میزان تعطیلات سالانه آن پایین‌تر از بسیاری کشورها است.
وی با اشاره به اختلاف راندمان و بهره‌وری نیروی کار ایرانی در مقایسه با کشورهای اروپایی و آمریکایی می‌گوید: نیروی کار داخلی ۴۴ ساعت در هفته کار می‌کند اما میانگین کار مفید آن کمتر از ۲۰ درصد است که فرسودگی و خستگی نیروی کار در کاهش بهره‌وری تأثیر قابل توجهی دارد.
کارشناس مسائل اقتصادی کارایی افزایش تعطیلات هفتگی را نیازمند اقدام هماهنگ می‌داند و توضیح می‌دهد: تعطیلات شنبه به این شرط مفید خواهد بود که شامل همه ادارات و سازمان‌ها شود نه اینکه بخشی‌هایی همچون بانک‌ها در این روز به فعالیت خود ادامه دهند.
وی در واکنش به برخی از انتقادها درباره ناچیز بودن میزان ارتباطات تجاری ایران با کسب‌وکارهای جهانی یادآور می‌شود: درست است که آمار این مراودات هر سال و به واسطه تحریم‌های اقتصادی کاهش می‌یابد اما تعطیلی شنبه می‌تواند پیش درآمدی برای آماده کردن تفکرات ما باشد که فراموش نکنیم در دنیایی زندگی می‌کنیم که باید با کشورهای دیگر ارتباط داشته باشیم حتی اگر ارتباط ما به اجبار تحریم‌ها قطع شده باشد باید ذهن و نیروی ما به سمت بهره از این فضا متمرکز باشد.
چلونگر روز شنبه را به دلیل همسویی با اقتصاد دنیا روز مناسب‌تری برای افزوده شدن به تعطیلات هفتگی معرفی می‌کند و می‌گوید: امیدواریم این سرآغازی برای گشایش‌هایی در اقتصاد کشور باشد.
بهره‌وری نیروی کار؛ کمتر از دو روز در هفته
وی درباره پیامدهای احتمالی برای نیروی کار و نگرانی‌های نیروی کار بر تأثیر بر دستمزد اظهار می‌کند: کاهش چهار ساعت از زمان کاری افراد بر اساس این قانون، عدد بزرگی نیست که روی عدد دستمزد و مزایای یک کارمند یا کارگر تأثیر بگذارد به‌ویژه در شرایطی که بهره‌وری نیروی کار اکنون و در بهترین حالت روی مرز ۲۰ درصد است یعنی از ۴۴ ساعت کار افراد، ۲۰ درصد یا کمتر از دو روز از شش روز هفته را کار مفید تشکیل می‌دهد که رقم پایینی است.
کارشناس مسائل اقتصادی تصریح می‌کند: به نظر می‌رسد که کارفرمایان توجیه نشده‌اند که با افزایش بهره‌وری نیروی کار خود در کنار آماده کردن ذهن و جسم نیروی کار آنها، اضافه شدن یک روز به تعطیلات هفتگی مشکلی ایجاد نخواهد کرد و به همین دلیل بعید است که کارفرمایان یا نیروی کار نگرانی مهمی در این زمینه داشته باشند.
وی با مقایسه تعطیلات ۷۸ روزه ایران با دیگر کشورهای جهان می‌گوید: این آمار نشان می‌دهد که ما یکی از کمترین تعطیلات را در بین کشورهای دیگر داریم به عنوان مثال کشور مسلمانی همچون مالزی ۱۲۰ روز، امارات ۱۱۸ و عربستان ۱۲۰ روز تعطیلات دارد، این عدد در کشورهای غربی از جمله آلمان به ۱۱۵ روز، فرانسه ۱۱۵ روز، چین به عنوان دومین اقتصاد دنیا ۱۲۴ روز و آمریکا که نخستین اقتصاد جهان است به ۱۱۹ روز می‌رسد.
چلونگر اختلاف آمار تعطیلات در ایران با دیگر کشورها را نشان‌دهنده دوری از زمینه‌های لازم برای رشد اقتصادی بیان می‌کند و ادامه می‌دهد: افزایش تعطیلات به شرط فراهم شدن زمینه‌های استفاده از این فرصت را می‌توان به فال نیک گرفت تا سرآغازی برای افزایش مراودات با اقتصاد دنیا و باز شدن دریچه‌های کسب‌وکار با کشورهای دیگر شود.
بر اساس اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان موظف است مصوبات مجلس شورای اسلامی را حداکثر ظرف ۱۰ روز از تاریخ وصول از نظر انطباق بر موازین اسلام و قانون اساسی مورد بررسی قرار دهد و اگر آن را مغایر ببیند، برای تجدید نظر به مجلس بازگرداند. در غیر این صورت، مصوبه قابل اجراست اما به گفته رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، اگر فقهای شورای نگهبان این مصوبه را تأیید کنند، احتمال می‌رود که تعطیلی شنبه‌ها از اواخر خرداد سال جاری اجرایی شود.
