ثبت ۱۲۴ زمینلرزه در مدت ۱۵ روز در دو بندر استان هرمزگان/توسعه ۱۶ ایستگاه لرزه‌نگاری در منطقه

دکتر محمدرضا حاتمی در گفت‌وگو با ما، با اشاره به انجام مطالعاتی در زمینه زمینلرزه‌های بندر چارک و بندر مقام استان هرمزگان در بازه زمانی خرداد تا تیر سال جاری، افزود: این مطالعات با همت ایرج روحی، بهزاد برومند و همچنین با مشارکت آزاده ملک پور، سعید ناصری، ساسان کیوانی، حامد فتحی پور، سیدهادی حسینی و مرضیه الهیان و تحت نظر دکتر اسماعیل بایرام نژاد، رییس مرکز لرزه نگاری کشور تهیه شده است.

وی ادامه داد: شبکه‌های لرزه‌نگاری وابسته به مرکز لرزه‌نگاری کشوری مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران از ۲۵ خرداد ماه تا ۴ تیرماه جاری ۳ زمینلرزه با بزرگی بیش از ۵ را در استان هرمزگان ثبت کرده‌اند. از این ۳ زمینلرزه ۲ زمینلرزه در حوالی بندر چارک و یک زمینلرزه در حوالی بندر مقام بوده است.

رومرکز زمینلرزه‌های ۵.۳ و ۵.۶ بندر چارک و ۵.۲ بندر مقام استان هرمزگان گزارش شده از سوی مرکز لرزه نگاری کشوری

وی تاکید کرد: آمار زمینلرزه‌های ثبت شده در مرکز لرزه نگاری کشور نشان می‌دهد که از ساعت ۱۰ و ۲۵ دقیقه روز ۲۵ خرداد تا ساعت ۱۱ روز ۸ تیرماه جاری تعداد ۱۰۰ زلزله در حوالی بندر چارک به ثبت رسیده است. آمار زمینلرزه‌ها به تفکیک به این شرح است:

توصیف منطقه لرزه خیز استان هرمزگان

رییس مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، زاگرس را یکی از جوان‌ترین و جنباترین پهنه‌های برخوردی قاره‌ای در روی زمین دانست که در اثر تصادم قاره‌ای-قاره‌ای بین صفحه عربستان و خرد قاره ایران مرکزی به وجود آمده است. دماغه هرمز جایی است که مرز تغییر رفتارهای زمین ساختی و لرزه زمین‌ساختی را شاهد هستیم.

حاتمی اضافه کرد: تکتونیک حال حاضر ایران نتیجه همگرایی شمالی-جنوبی بین صفحه‌های عربستان در جنوب غرب ایران در شمال شرق با نرخی در حدود ۲۲ میلی‌متر بر سال است و خلیج فارس فرونشست حاصل از این برخورد است.

وی با تاکید بر اینکه استان هرمزگان از لحاظ زمین‌ساختی در دو ایالت مکران در شرق استان و زاگرس در غرب این استان قرار گرفته است، یادآور شد: در نتیجه استان هرمزگان از لحاظ لرزه زمین‌ساخت تابع دو نوع رفتار لرزه‌ای متفاوت در شرق و غرب استان است که دماغه هرمز مرز آن محسوب می‌شود؛ جایی که زون گسلی میناب قرار دارد.

این محقق حوزه زلزله شناسی، تصریح کرد: زمینلرزه‌های ۲۵ خرداد و ۴ تیر ماه جاری با بزرگی ۵.۳ و ۵.۴ در انتهای بخش جنوب شرقی زاگرس رخ داده است. نزدیکترین گسل به کانون زمینلرزه شاخه‌های جنوبی گسل “پیش ژرفای زاگرس” (ZFF) است که محل صفحه گسلی زمینلرزه‌های منطقه ساز و کار معکوس محض را نشان می‌دهد.

وی اضافه کرد: زمینلرزه اول تیر ماه در بندر مقام به بزرگی ۵.۲ در حوالی گسل‌های پیش ژرفای زاگرس و پیشانی کوهستان زاگرس (MFF) رخ داده است.

لرزه خیزی تاریخی استان هرمزگان

رییس مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران خاطر نشان کرد: بررسی‌های زمینلرزه‌های دوره دستگاهی ۱۲۰ سال اخیر از لرزه خیزی بالای استان هرمزگان حکایت دارد. از جمله زلزله‌های این دوره به این شرح است:

وی ادامه داد: همچنین آمارها نشان می‌دهد که از سال ۱۳۷۶ تاکنون ۴۰۸۰ زمینلرزه در استان هرمزگان به ثبت رسیده است که از مهمترین آن می‌توان به این موارد اشاره کرد:

حاتمی یادآور شد: داده‌های تاریخی نشان می‌دهد که مهمترین زمینلرزه تاریخی استان هرمزگان زمینلرزه سال ۱۴۵۷ میلادی با بزرگای تقریبی ۶.۵ در حوالی بندر عباس، زمینلرزه ۱۸۹۸ میلادی با بزرگای ۶.۴ در حوالی جزیره قشم و زمینلرزه ۱۷۰۳ میلادی با بزرگای تقریبی ۶.۸ در حوالی بندر لنگه است.

وضع موجود و برنامه توسعه ایستگاه‌های لرزه‌نگاری

وی با بیان اینکه مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران کار ثبت و تعیین محل زمینلرزه‌ها را از سال ۱۳۳۷ با احداث اولین ایستگاه لرزه نگاری در تهران آغاز کرد، گفت: هم اکنون در استان هرمزگان ۳ ایستگاه لرزه نگاری به مرکزیت شبکه لرزه نگاری میناب به نام‌های “قلعه قاضی”،‌”جاسک” و “گنو” فعال است. این شبکه با حمایت استانداری هرمزگان و فرمانداری میناب در سال ۱۳۸۹ راه اندازی شده است.

حاتمی یادآور شد: با توجه به لرزه خیزی استان هرمزگان و به منظور رصد بهترین فعالیت لرزه‌ای گسل‌های استان و با هدف پوشش کامل‌تر مناطق مختلف استان، توسعه ۱۶ ایستگاه لرزه نگاری در استان هرمزگان به مرکزیت بندر عباس در دستور کار قرار گرفته و متناسب با منابع مالی و مساعدت‌های ملی و استانی این مهم به تدریج تحقق خواهد یافت. به گونه‌ای که در فاز اول توسعه ایستگاه‌های این شبکه، راه اندازی ۷ ایستگاه لرزه‌نگاری جدید علاوه بر ایستگاه‌های اولیه در برنامه کاری این شبکه قرار دارد.

وی تاکید کرد: آنچه مسلم است، برای رصد هر چه بهتر فعالیت‌های لرزه‌ای گسل‌های استان و پوشش کامل‌تر استان علاوه بر ایستگاه‌های لرزه نگاری اولیه، نیاز است حداقل راه‌اندازی ۹ ایستگاه دیگر در مناطق جمعیتی و با خطر پذیری بیشتر در دستور کار سنوات آتی قرار گیرد که امیدواریم با حمایت‌های استانداری هرمزگان از محل منابع مالی استانی و مدیریت بحران، این مهم به تدریج در طی سال‌های آتی محقق شود.