در کافی‌شاپ نشسته و در حال خوردن قهوه‌ام بودم که گفت و گوهای دو خانم میز بغلی‌ام که صدای‌شان تقریبا بلند بود، توجهم را به آن‌ها جلب کرد. یکی از دخترها به دیگری پیشنهاد می‌داد که اگر به شوهرش مشکوک است باید کارآگاه خصوصی استخدام کند تا ته و توی ماجرا را در بیاورد.
بیشتر بخوانید:
با شنیدن اسم کارآگاه خصوصی به یاد خانم «مارپل» و آقای «پوآرو» افتادم. فکر می‌کردم کارآگاه خصوصی فقط برای فیلم‌هاست اما واقعیت چیز دیگری بود. در پرونده امروز سرکی در پیج کارآگاه‌های خصوصی ایرانی کشیدم و از نتیجه پیگیری‌هایم برای انجام یک ماموریت کاری از آن‌ها خواهم گفت.
همچنین با یک کارآگاه خصوصی که سال‌هاست در این حوزه مشغول فعالیت است، گفت‌وگویی داشتم که خواهید خواند. اگر چه مقام های قضایی هنوز ارائه این خدمات از سوی این افراد را قانونی نمی دانند اما به نظر می رسد آن ها در حال فعالیت هستند.
بیوهای جذاب کارآگاه‌های خصوصی در فضای‌مجازی
اولین کاری که با شنیدن اسم کارگاه‌خصوصی به ذهنم رسید، جست‌وجو در شبکه‌های اجتماعی بود. چندین پیج اینستاگرامی را در این حوزه پیدا کردم که بیوهای مشابهی داشتند. مثلا:
* به کسی شک دارید؟ به مدارک نیاز دارید؟ می‌خواهید بدونید شریک زندگی‌تان کجا میره؟ به شریک کاری‌تون شک دارید؟ به خواستگارتون شک دارید؟ من با مدرک، همه چیز رو روشن می‌کنم.
* تحقیق و جمع‌آوری اطلاعات، مشاوره تا حصول نتیجه در زمینه خیانت، حضانت، تحقیق ازدواج، مشکلات خانوادگی و … با تیم متخصص.
* پیگیری موضوعات: شخصی، مالی، خانوادگی، استعلام وضعیت افراد: مالی، شغلی، اجتماعی، جست‌وجوی افراد گمشده، گردآوری شواهد و مدارک «با تجهیزات پیشرفته»
یک ماموریت کاری برای کارآگاه‌های خصوصی
«به شوهرم شک دارم، می‌تونین کمکم کنید؟» این پیام را برای چند کارآگاه خصوصی که در فضای مجازی پیدا کردم فرستادم و آن‌ها گفتند: «تمام تلاش‌شان را از گذاشتن جی‌پی‌اس تا شنود و تعقیب و گرفتن عکس می‌کنند تا برایم مدرک پیدا کنند و به من اطمینان دادند که لحظه به لحظه تعقیب را با گرفتن فیلم و عکس و ارسال لوکیشن لایو از سوژه مدنظر به من اطلاع خواهند داد.»
از آن‌ها خواستم که گوشی شوهر فرضی خائنم را هک کنند. چند نفر قبول کردند اما یک نفر از آن‌ها گفت: «خانم، اصلا چنین چیزی امکان ندارد، هرکس ادعا کرد چنین کاری را می‌کند، مطمئن باشید دروغ می‌گوید.»
همچنین برای این که بخواهید یک کارآگاه خصوصی، سوژه مدنظر شما را که مثلا از او طلبکار هستید پیدا کند، باید یک سری مدارک اولیه را در اختیارش قرار دهید. عکس مشخص و واضح از سوژه، نشانی یا لوکیشن دقیق برای شروع تعقیب، مشخصات وسیله نقلیه سوژه(عکس و مشخصات و پلاک) و مسیرها یا محل‌های احتمالی تردد سوژه از اطلاعات اولیه‌ای است که یک کارآگاه به آن احتیاج دارد تا ماموریتی را که به او محول کردید، انجام و نشانی آن شخص را به شما تحویل دهد.
کارآگاه خصوصی روزانه ساعتی ۱۵۰ هزار تا ۲ میلیون تومان
احتمالا سوالی که برای‌تان پیش آمده، هزینه‌های این کار است. اگر قرار باشد کارآگاه خصوصی استخدام کنید باید جیب‌های پر پولی داشته باشید زیرا هزینه استخدام یک کارآگاه خصوصی در تهران برای تعقیب و مراقبت ساعتی(حداقل زمان تعقیب ۳ ساعت) هر ساعت ۱۵۰ هزار تومان ، تعقیب و مراقبت ۸ ساعته مبلغ یک میلیون تومان و تعقیب و مراقبت شبانه‌روزی یعنی ۲۴ ساعته، دو میلیون تومان برای‌تان آب خواهد خورد.
خیانت و کلاهبرداری مالی، بیشترین دلیل مراجعان
یک کارآگاه خصوصی از نکات کمتر شنیده شده درباره فعالیت‌هایشان می‌گوید. از این کارآگاه خصوصی که تمایلی به گفتن نام و نام‌خانوادگی‌اش ندارد و به گفتن همین که ۴۰ ساله هستم، بسنده می‌کند، می‌پرسم کار شما دقیقا چیست؟
او می‌گوید: «حتما برای شما کار یک وکیل کاملا مشخص و واضح است. وکیل‌ها برای جمع‌آوری اسناد و مدارک، معمولا دچار مشکل می‌شوند و ما به عنوان یک کارآگاه خصوصی به آن‌ها کمک می‌کنیم تا بتوانند مستندات را جمع‌آوری کنند. این مدارک شامل مدارکی می‌شود که سندیت ندارد، مثل عکس اما به جلو رفتن پرونده و علم قاضی کمک می‌کند. این وظیفه اصلی و تعریف شده ما برای این کار است.»
ارائه جمع‌بندی بعد از تحقیق برای ازدواج
از آقای کارآگاه می‌پرسم برای مشتری‌های خصوصی خود چه خدماتی انجام می‌دهد؟ او می‌گوید: «تحقیق برای ازدواج از کارهایی است که انجام می‌دهیم شامل پرس‌وجو از آشنایان، دوستان یا حتی دشمنان و نتیجه را به شکل یک جمع‌بندی به مشتری اعلام می‌کنیم تا مشتری‌مان برای گرفتن مهم‌ترین تصمیم زندگی‌اش با چشم‌های بازتری عمل کند.»
یک کلاهبردار را از روی تاریخ تولد مادرش گیر انداختیم!
کارآگاه خصوصی به ما می‌گوید: «یکی از کارهای دیگری که مردم برای آن به ما مراجعه می‌کنند، پیدا کردن کلاهبرداران است. برای مثال فکر کنید فردی پول شما را بالا کشیده و شما از او شکایت کرده‌اید و حکم جلبش را دارید اما او فرار و خودش را مخفی کرده است. ما می‌توانیم این شخص را برای شما پیدا کنیم.»
از او می‌پرسم چگونه امکان دارد کسی را که هیچ سرنخی از او ندارید پیدا کنید؟ در جوابم می‌گوید: «بالاخره ما هم ترفندهای خودمان را داریم. در کار ما اطلاعات بسیار کوچک هم مهم است. برای مثال یک بار کلاهبرداری را از روی تاریخ تولد مادرش گیر انداختیم. روز تولد مادرش را پیدا کردیم، در نزدیکی خانه‌اش کشیک دادیم، تا بالاخره برای تبریک تولد وارد خانه شد یا یک کلاهبردار دیگر را روز سالگرد فوت پدرش، هنگامی که به سر مزار او رفته بود به دام انداختیم.»
رایج‌ترین دلایل مردم برای مراجعه به ما
از آقای کارآگاه می‌پرسم که بیشترین مراجعه به شما در سال‌های اخیر برای حل چه مسائلی بوده است؟ او ادامه می‌دهد: «بیشترین مراجعه‌ای که در سال‌های اخیر داشتیم مربوط به مسئله کلاهبرداری مالی و کشف خیانت است. برای مثال خانم یا آقایی مطمئن شده که همسرش به او خیانت می‌کند و از ما می‌خواهد برای اثبات حرفش، مدارک به صورت عکس و فیلم تهیه کنیم. پیدا کردن کلاهبرداران هم درخواست کاری دیگر مردم از ماست.»
دستمزد ما؛ ۱۰ درصد از کل پرونده
گفته می‌شود درآمد کارآگاهان خصوصی در جهان، سالیانه حدود ۷۰ هزار دلار است. واکنش کارآگاهی که در حال گفت‌وگو با او بودم به این جمله، این است: «نه، در ایران از این خبرها نیست. درآمد ما برای پرونده‌های خیانت بسیار ناچیز و روزانه ۲ میلیون است! بیشتر سود ما در پرونده‌هایی است که بخواهیم کلاهبرداری را بگیریم یا پولی را زنده کنیم و آن هم مبلغش تفاوتی با حق الزحمه وکیل‌ها ندارد. ما تنها ۱۰ درصد از مبلغ پرونده را از مراجعه‌کننده‌ها خواهیم گرفت.»
وارد حریم خصوصی نمی‌شویم
یک حرف را در میان مصاحبه‌مان چندین بار از کارآگاه می‌شنوم «ما وارد حریم خصوصی نمی‌شویم»، از او می‌خواهم درباره این جمله بیشتر برایم توضیح دهد. در جوابم می‌گوید: «معنی جمله‌ام این است که ما فقط در محیط‌های عمومی به تعقیب و کشف می‌پردازیم، وارد محیط خانه نمی‌شویم، دوربین و شنود کار نمی‌گذاریم و از ردیاب هم استفاده نمی‌کنیم.»
اما در جست‌وجوهای من در فضای‌مجازی بیشتر کارآگاه‌ها درباره استفاده از شنود و ردیاب، جواب مثبت می‌دهند و استفاده از آن را قطعی اعلام می‌کنند.
مهندسی برق خواندم اما عاشق حل معما هستم
مشتاقم درباره افرادی که این کار را انتخاب کرده‌اند، بیشتر بدانم. او می‌گوید: «افرادی که با آن‌ها کار می‌کنیم، افرادی با تجربه و بیشتر آن ها بازنشسته‌های نیروی انتظامی هستند. خودم هم از بچگی به حل معما و کشف مسائل علاقه خاصی داشتم، با این که رشته دانشگاهی‌ام مهندسی برق است اما به دلیل علاقه به سمت این شغل کشیده شدم».
پرونده جنایی کار نمی‌کنیم
«درگیر پرونده‌های جنایی نمی‌شویم، این پرونده‌ها نیازمند اطلاعات خاصی است که معمولا در اختیار ما قرار نمی‌گیرد»، این کارآگاه ادامه می‌دهد: «ضمن این که این پرونده‌ها معمولا با کار پلیس تداخل دارد و ما در این مسائل ورود نمی‌کنیم».
قانون درباره کارآگاه‌های خصوصی چه می‌گوید؟
طبق ماده ۱۲۲ قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۸۳ و مطابق تبصره ۳ ماده ۱۱ آیین نامه موسسات مراقبتی و حفاظتی، این موسسات مجاز به راه اندازی محافظان شخصی(بادیگارد) و دخالت در امور تحقیق در هر زمینه‌ای(کارآگاه خصوصی) نیستند.
همچنین مطابق ماده ۱۶، موسسات حق دخالت یا پیگیری امور امنیتی و اطلاعاتی و انتظامی و قضایی و فعالیت‌های خارج از مفاد آیین نامه قضایی را ندارند و هرگاه به امور این چنینی برخورد کنند، موظف اند مراتب را بدون فوت وقت به ناجا گزارش کنند.
طبق اصل ۱۵۱ قانون اساسی، قوه قضاییه مسئول تحقق بخشیدن عدالت است و هیچ فردی حق ندارد به خانه یا مغازه یا محل کار کسی بدون اذن صاحب آن‌ها وارد شود، به نام کشف جرم کسی را تعقیب کند، شنود کار بگذارد یا به دنبال اسرار مردم باشد و در امور کسی تجسس کند(منبع این بخش: jri.ac.ir ، پژوهشگاه قوه قضاییه).
تاسیس سازمانی برای کارآگاهان خصوصی
رضا مسعودی‌فر قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه گفت: «ما درخصوص راه‌اندازی کارآگاهان خصوصی از مردم نظرسنجی گرفتیم. طبق این نظر سنجی، ۴۶ درصد شرکت‌کنندگان اعلام نیاز زیاد و ۱۸ درصد اعلام نیاز متوسط به کارآگاهان خصوصی در هنگام مراجعه به مراکز انتظامی و قضایی را ابراز کردند.»
وی ادامه داد: «همچنین بررسی‌هایی در این زمینه، خودمان انجام داده‌ایم. به‌نظر می رسد این موضوع نیاز کشور ما نیز بوده و به‌صورت غیرقانونی این اتفاق در حال رخ دادن است. هم‌اکنون نیز مواردی با عناوین پی‌جویی، کارآگاه خصوصی و مشاوره‌های پلیسی در فضای مجازی تبلیغ می‌شود و عده‌ای از این موضوع سوءاستفاده می‌کنند و بعضا هم وارد حریم خصوصی افراد می‌شوند؛ بنابراین ما بر این مبنا گفتیم چنین سازمان و نهادی شاید در کشور ما نیز لازم باشد.»
مسعودی‌فر اظهار کرد: «پیش‌نویس این طرح نیز تدوین شده و در معاونت حقوقی قوه در حال بررسی و پیگیری است. درصورتی که به این جمع‌بندی برسند، لازم است در این خصوص لایحه‌ای تنظیم و اقدامات لازم انجام شود.»
