چطور «شاد» زندگی کنیم؟

مهدی اخوان روانشناس در برنامه صبح پارسی شبکه جام جم درباره راه‌های شاد بودن و شاد زیستن،گفت: در روانشناسی شادی سه حوزه فکر، احساس و رفتار را مدنظر قرار می‌دهد.شادی رفتاری است که ناشی از شکل گیری یک فکر است که در فرد احساسات ایجاد کرده و بروز آن خندیدن و شاد بودن است و تخلیه هیجان شادی است. در غم هم فرایند همینطور است.

وی درباره راه‌های انتقال شادی، تصریح کرد: قبل از اینکه چیزی را انتقال دهیم باید خودمان فاعل آن باشیم. اگر مهربانی را لحاظ کار خود قرار دهیم و در زندگی خود نهادینه کنیم می‌توانیم این شادی را به دیگران منتقل کنیم.

این روانشناس افزود:‌همه چیز را از فیلتر اندیشه رد کنیم و با فکر و منطق به دیگران مهربانی کنیم؛ به طوری که در تله ایثار گیر نکنیم که همه از ما سوءاستفاده کنند.با کلام محبت آمیز و یک حرکت سرشار از مهربان و واژه‌های امیدبخش می‌توانیم شادی را انتقال دهیم.

اخوان افزود: چهار هورمون دوپامین، سرتونین، اکسیتوسین و اندروفین مسئول شادی در بدن هستند که اگر مکانیسم آن‌ها را یاد بگیریم به راحتی می‌توانیم به شادی دست یابیم و نیاز به محرک بیرونی دیگری نداشته باشیم. ما کارکرد مغز را به خوبی نمی‌دانیم؛به همین دلیل مراقب فرایندهای مغزی خود نیستیم و دچار اختلالاتی در عواطف و احساساتمان می‌شویم.

وی اظهار داشت: دوپامین هورمونی است که همه شادی را با این هورمون می‌شناسند؛ در صورتی که دوپامین فقط یکی از هورمون‌های شادی آفرین است که هم هورمون و هم انتقال دهنده عصبی است که ما را به هدف و مرکز نورونی می‌رساند.

این روانشناس بیان داشت: موقع دریافت پاداش دوپامین در بدن ما ترشح می‌کند و احساس خوشحالی می‌کنیم. اگر کارهایی را قرار دهیم برای خودمان زمانی که به آن دست یابیم دوپامین ترشح می‌شود؛ به شرطی که آن نیت و هدف گذاری کوچک را انجام دهیم.

وی بیان کرد:دفترچه موفقیت برای خودتان داشته باشید و کوچک ترین کارهایی که موفق به انجام آنها می‌شوید را در آن دفترچه بنویسید و همین امر باعث می‌شود که دوپامین در بدن ترشح شده و احساس شادی داشته باشید.

اخوان عنوان کرد: سروتونین اعتماد، حمایت، قرارگیری در گروه‌های اجتماعی و جمع‌ها باعث ترشح این هورمون می‌شود. القا شدن حس حمایت شدن به فرد عامل ترشح این هورمون است. این هورمون زمانی که فرد خودش حمایتگر باشد هم ترشح می‌شود.

وی گفت: اکسیتوسین را به عنوان هورمون عشق تلقی می‌کنند که در روابط بسیار نزدیک به ویژه روابط دو نفره دیده می‌شود و بر روی هورمون‌های تولید مثل هم تاثیر مستقیم دارد. اول برخی از رابطه‌ها بسیار دل انگیز است و به خاطر این هورمون است وقتی به مرور این ترشح کم می‌شود از هیجان رابطه کاسته می‌شود. در روابط والدین و فرزندان و همچنین دوستان هم وجود دارد اما اوج ترشح آن بین زن و شوهر است.

این روانشناس تصریح کرد: به اندروفین هورمون شنگولی گفته می‌شود. اندروفین زمانی که بدن دردهای فیزیکی دارد ترشح می‌شود و باعث می‌شود که بدن درد را حس نکند. اینکه می‌گویند بعد از ضربه فیزیکی بدن گرم است و شدت ضربه و درد آن مشخص نیست به این دلیل است که در لحظات اولیه هورمون اندروفین ترشح می‌شود. ورزش بهترین راه ترشح این هورمون است که می تواند منجر به شادی آفرینی شود.

اخوان افزود: ترشح بسیار زیاد دوپامین در بدن باعث می‌شود که فرد به اسکیزوفرنی مبتلا شود. مغز انسان بقاجو است و هورمون مقابل دوپامین به نام کورتیزول یا هورمون استرس را ترشح می‌کند که ترشح این هورمون هم اگر بیش از حد شود باعث می‌شود فرد دچار اضطراب بیش از حد شود.هورمون استرس برای متعادل کردن شادی نیاز است اما مقدار آن مهم است.

وی متذکر شد: اگر شادی واقعی می‌خواهیم داشته باشیم باید غم را بشناسیم. غم اتاق فکر است که وقتی برای کسی رخ می‌دهد باید به آن موقعیت فکر کند اما ما راهکار درست فکر کردن را نمی ‌دانیم و یا به غمگینی می‌رسیم یا به اسکیزوفرنی. غم با سوال «چرا؟» همراه است که در پاسخ به این سوال‌ها در موقعیت‌های مختلف غم شکل می‌گیرد.

این روانشناس بیان کرد: بزرگترین رازی که بتواند رهاورد شادی را برای ما داشته باشد پذیرش است. اگر پذیرش مشکلات، مسائل، مسیرمان و.. را بپذیریم می‌توانیم شادی بیشتری را برای خودمان رقم بزنیم. چون همیشه رویکرد اجتنابی و فرار داریم نمی‌توانیم پذیرش داشته باشیم.

وی یادآور شد: انسان در سختی آفریده شده و همه انسان‌ها در زندگی شان مشکلات را دارند. شعارهایی که وجود دارد که فقط شاد باشیم و غم نخوریم غلط است بلکه باید انسان یاد بگیرد با شرایط موجود چطور زندگی کند؛  در صورتی که ما فقط نق و غر می‌زنیم و شکایت می‌کنیم. شکرگزاری به درگاه خدا هم می‌تواند شادی آفرینی کند.

اخوان ابراز کرد: نعمت‌ها و سختی‌ها بر اساس توانایی‌ها و ظرفیت‌های هر کسی در زندگی اش قرار می‌گیرد تا او را به رشد برساند؛ پس اینکه ما همیشه احساس خوشبختی کنیم و یا در نعمت ها شناور باشیم بسته به ظرفیت وجودی مان می‌تواند از رشدمان جلوگیری کند.

وی تکنیکی را برای شاد بودن ارائه کرد: مغز به راحتی گول می‌خورد؛ به همین دلیل لبخندهای بی دلیل می‌تواند در شاد شدن تاثیر داشته باشد و مغز انسان در ترشح هورمون‌ها و شاد کردن فرد عملکرد موثری داشته باشد.

این روانشناس اظهار داشت: کسی که اهل فکر باشد هیچ وقت آخر موضوع را نمی‌بیند. هیچ کس یک شبه به موفقیت نرسیده است و ۹۸ درصد افراد موفق از سخت ترین مشکلات زندگی خود عبور کرده‌اند که به موفقیت رسیده‌اند.

وی تصریح کرد: چیزی که از آن رنج می بریم احساس نیاز در ما می شود و به محرکی برای ما تبدیل می شود. مغز فقیر همیشه مصرف کننده است؛ در صورتی که می‌توان با کمترین امکانات اتفاقات بزرگی را رقم زد. زندگی را خودمان باید بسازیم.

این روانشناس خاطرنشان کرد: دو دسته آدم داریم؛ دسته ای که انرژی خود را از محیط دریافت می‌کنند و دسته دیگری که انرژی خود را از درون دریافت می‌کنند. درصد بسیار زیادی از افراد جزو دسته اول هستند که اگر شرایط محیطی آنها مناسب نباشد مدام غر می‌زنند و گله و شکایت می‌کنند.

وی بیان کرد: شادی یک رفتار است که آن را نشان می‌دهیم و می‌شود برون گرا. درون گرا می‌تواند درونش شاد باشد ولی در بیرون نشان ندهد. وقتی کسی درونش غمگین باشد فقط نقاب شادی زده است و این موثر نیست بلکه فرد باید این شادی را درونی کنیم. اگر به یک منبع اصلی دستاویز شویم می‌توانیم این شادی عمیق درونی را برای خود ایجاد کنیم.